Οι start-ups, τα stock options και οι εισφορές
Άρθρο κ. Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ, στο Βήμα της Κυριακής
Ο πολλαπλασιασμός, η επέκταση-ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) στην Ελλάδα μπορεί να ωθήσει τον αναγκαίο εγχωρίως παραγωγικό μετασχηματισμό, την παρακολούθηση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, την αναβάθμιση του μίγματος εγχώριας παραγωγής διεθνώς εμπορευσίμων προϊόντων και υπηρεσιών προς περισσότερα και συνθετότερα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, την συμμετοχή μας στην νέα οικονομία του ανθρωπίνου κεφαλαίου.
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν διεθνώς το πρόβλημα κάλυψης θέσεων υψηλής εξειδίκευσης με κατάλληλα προσόντα, κυρίως στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας, εξαιτίας του υψηλού κόστους μισθοδοσίας. Ειδικά όσο βρίσκονται στη φάση ανάπτυξης, δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν τις υψηλές αποδοχές που προσφέρουν οι μεγάλες επιχειρήσεις ή τα διεθνή ερευνητικά κέντρα σε εμπειρογνώμονες ΙΤ.
Για το λόγο αυτό, οι περισσότερες νεοφυείς επιχειρήσεις – με προηγούμενες τις ΗΠΑ – εφαρμόζουν μοντέλα συμμετοχής των εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης, με τη μορφή δικαιωμάτων προαίρεσης για την αγορά μετοχών (stock options). Χάρη στα φορολογικά κίνητρα που ισχύουν στις ΗΠΑ για τα συμμετοχικά μοντέλα, δημιουργήθηκε φιλικό περιβάλλον, που διευκολύνει τις νεοφυείς επιχειρήσεις να προσελκύσουν ταλέντα.
Έτσι το μερίδιο συμμετοχής εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο των αμερικάνικων start-ups διαμορφώνεται, όταν πλέον αυτές μπορούν να αυτοχρηματοδοτούνται (στο τέλος του κύκλου Series D) πάνω από το 25%, πολύ πάνω από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό του 10%. Γι’ αυτό πολλοί ιδρυτές και επενδυτές νεοφυών επιχειρήσεων από όλη την Ευρώπη είχαν συνυπογράψει επιστολή τον Ιανουάριο 2019 με την οποία ζητούσαν βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τη συμμετοχή εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο των start-ups.
Ο κύριος λόγος που η ΕΕ υστερούσε και υστερεί στην διάδοση της συμμετοχής εργαζομένων στο κεφάλαιο των start-ups είναι ότι σε πολλά κράτη-μέλη της το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο δεν ενθαρρύνει, ενίοτε μάλιστα εμποδίζει, την υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών. Πρακτικών που επί της ουσίας συνδέονται με το ότι οι εργαζόμενοι είναι δημιουργοί και μέτοχοι του κεφαλαίου γνώσης, ταλέντου και καινοτομίας στις νεοφυείς επιχειρήσεις τους.
Το 2020 η Ελλάδα έκανε το πρώτο θετικό βήμα προβλέποντας στον φορολογικό νόμο ότι τα δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών (stock options) και η δωρεάν διάθεση μετοχών προς τους εργαζομένους της εταιρείας, αποτελούν εισόδημα από υπεραξία, και όχι από μισθωτές υπηρεσίες. Για να ολοκληρωθεί το θετικό βήμα πρέπει οι ίδιες παροχές σε είδος σε εργαζομένους των νεοφυών επιχειρήσεων να εξαιρεθούν ρητά από την υποχρέωση σε ασφαλιστικές εισφορές (όπως, ήδη, συμβαίνει σε χώρες καλυτέρων επιδόσεων π.χ. Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία).
Να εναρμονιστεί ο ασφαλιστικός νόμος με τον φορολογικό. Ώστε οι συμμετοχικές επιχειρηματικές λύσεις να καταστούν συνολικά, και φορολογικά και ασφαλιστικά, ελκυστικές για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τους εργαζομένους, του ανθρωπίνου κεφαλαίου, σε αυτές και να συμβάλλουν περαιτέρω στη δημιουργία φιλικού προς την σύγχρονη επιχειρηματικότητα περιβάλλοντος, και τη στήριξη των μικρομεσαίων νεοφυών επιχειρήσεων για τον παραγωγικό και τεχνολογικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.
