Οι δυνατότητες για τηλεργασία σήμερα

Άρθρο κ. Δημήτρη Βέργαδου, Διευθυντή Τομέα ΜΜΕ, Θέσεων και Ενημέρωσης ΣΕΒ, στο Reformer.gr

Η πανδημία και η ανάγκη συνέχισης της οικονομικής ζωής και της επιχειρηματικής λειτουργίας με όσο το δυνατόν μικρότερες συνέπειες, ανέδειξε τις δυνατότητες αλλά και τα οφέλη της τηλεργασίας, σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις. Κατά μια έννοια, η πανδημία απετέλεσε τον επιταχυντή για την ευρύτερη διάδοση της τηλεργασίας στη χώρα μας, αλλά και διεθνώς.

Όπως διαβάζουμε στην πρόσφατη έκθεση του ΣΕΒ, με θέμα: «Επαγγέλματα με δυνατότητα τηλεργασίας (teleworkability)», η Ελλάδα βρίσκεται στη 19η θέση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ ως προς το ποσοστό των εργαζόμενων που τηλεργάζονται, που φθάνει στο 7%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος φθάνει στο 12%. Ωστόσο, έχει υπάρξει σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2019, όπου το ποσοστό ήταν μόλις 1.9%. Σύμφωνα, όμως με έρευνα του EuroFound (Ιούλιος 2020), τα ποσοστά τηλεργασίας φαίνεται ότι έχουν εκτοξευτεί με αρκετές χώρες να ξεπερνούν το 50%, και την Ελλάδα το 30%. Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι, διαπιστώνοντας τα οφέλη της εξ αποστάσεως εργασίας, αναμένεται να επιδιώξουν την αξιοποίησή της, ακόμη και όταν θα είναι δυνατή η φυσική παρουσία των εργαζομένων στον χώρο εργασίας. Με βάση έρευνες που έχουν διεξαχθεί στη χώρα μας, η πλειοψηφία των εργαζομένων αναγνωρίζει ότι η τηλεργασία τους διευκολύνει με διάφορους τρόπους (κυρίως εξοικονόμηση χρόνου και πόρων), το 85% αυτών που τηλεργάζονται σήμερα, επιθυμούν να συνεχίσουν την τηλεργασία, ενώ οι προβλέψεις για την τηλεργασία είναι ότι θα διευρυνθεί παραιτέρω η χρήση της στο μέλλον (Εργαστήριο Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού – ΟΠΑ, 2022).

Τηλεργασία και ψηφιακός μετασχηματισμός
Παρά το γεγονός, όπως τονίστηκε, ότι έχει αυξηθεί η τηλεργασία κατά την πανδημία, οι πραγματικές της δυνατότητες αξιοποίησής της είναι ακόμα μεγαλύτερες και διασυνδέονται άμεσα με τον βαθμό ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι έχει νομοθετηθεί το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της τηλεργασίας, και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις εργαζομένων και εργοδοτών (Άρθ. 67 του ν. 4808), ενώ αναμένεται η έκδοση και της δευτερογενούς νομοθεσίας. Παράλληλα, πολλές επιχειρήσεις αξιολογούν τις δυνατότητες μετάβασης, μετά την πανδημία, σε ένα υβριδικό μοντέλο με συνδυασμό τηλεργασίας και φυσικής παρουσίας των εργαζομένων. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση του ΣΕΒ προκειμένου οι επιχειρήσεις να μπορούν να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις, χρειάζονται επαρκή τεκμηρίωση αλλά και τη συνεκτίμηση διαφόρων παραγόντων που καθορίζουν τη λεγόμενη «τεχνική δυνατότητα» άσκησης των εργασιακών καθηκόντων από απόσταση.

Συγκεκριμένα, η δυνατότητα τηλεργασίας για κάθε επάγγελμα καθορίζεται κυρίως από τα καθήκοντα εργασίας, όπως είναι τα πνευματικά καθήκοντα όπου οι εργαζόμενοι επεξεργάζονται πληροφορίες ή ιδέες, τα κοινωνικά καθήκοντα όπου οι εργαζόμενοι αλληλοεπιδρούν με τρίτους (πελάτες, συνεργάτες κ.ο.κ.) και τα φυσικά καθήκοντα για τα οποία απαιτείται φυσική παρουσία των εργαζομένων. Επίσης, καθορίζεται από τις μεθόδους εργασίας που σχετίζονται με τις μορφές οργάνωσης εργασίας, και τα εργαλεία εργασίας, δηλαδή τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την εκτέλεση των καθηκόντων.

Με βάση την ανάλυση αυτή και έχοντας υπόψη ότι το 50% των επαγγελμάτων διεθνώς δεν έχουν καμία δυνατότητα τηλεργασίας (Joint Research Centre), για την χώρα μας προκύπτει ότι ποσοστό λιγότερο από 20% των απασχολουμένων (3.911.031 – στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, 2019) απασχολείται σε επαγγέλματα με πλήρη δυνατότητα τηλεργασίας, όπως για παράδειγμα υπάλληλοι γραφείου, επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα κ.α. Ένα ποσοστό περίπου 40% έχει μερική δυνατότητα τηλεργασίας όπως για παράδειγμα πωλητές, μηχανικοί κ.α., ενώ το 42% απασχολείται σε επαγγέλματα που δεν έχουν καμία δυνατότητα τηλεργασίας, όπως για παράδειγμα οι οδηγοί αυτοκινήτων, χειριστές μηχανημάτων κ.ά. Μάλιστα, μόλις τα 10 από τα 20 επαγγέλματα που συγκεντρώνουν την υψηλότερη απασχόληση στην Ελλάδα έχουν τη δυνατότητα τηλεργασίας. Πρόκειται για μια εξέλιξη που συνδέεται με το ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων και ανάλογης οργάνωσης της εργασίας στην Ελλάδα.

Με άλλα λόγια, όσο θα επεκτείνεται η πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες και ο εκσυγχρονισμός των αντικειμένων εργασίας τόσο θα αυξάνεται και το ποσοστό των εργαζόμενων στην Ελλάδα που θα μπορούν να εργαστούν από απόσταση, απολαμβάνοντας τα οφέλη της τηλεργασίας.