Η ενεργειακή εξοικονόμηση, σύμμαχος των επιχειρήσεων για τη μείωση του κόστους ενέργειας
Άρθρο κας Μάγκυς Αθανασιάδη, Διευθύντριας Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας του ΣΕΒ, στο αφιέρωμα: «Ενέργεια και Πράσινη Μετάβαση: Σε κρίσιμη καμπή Πολιτεία και Επιχειρήσεις – Οι πιέσεις στη Βιομηχανία, η εξοικονόμηση ενέργειας και οι προκλήσεις για τις Α.Π.Ε.», περιοδικό Epsilon7
Ο κόσμος μας αντιμετωπίζει μια τεράστια πρόκληση λόγω της υπερβολικής χρήσης πόρων που όλο και λιγοστεύουν. Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα αυξάνεται με ρυθμό 3,4% ανά έτος κατά μέσο όρο, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της οικονομικής και πληθυσμιακής ανάπτυξης των εκτός ΟΟΣΑ χωρών και ιδιαιτέρως της Ασίας. Αυτό σημαίνει ότι εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες συνθήκες οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, η παγκόσμια ακαθάριστη παραγωγή αναμένεται, να διπλασιαστεί, φτάνοντας τα 600 τρισ. $ μέχρι το 2050, με βάση τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ.
Αντίστοιχη αύξηση αναμένεται και στην παγκόσμια χρήση ενέργειας. Άλλωστε, παγκοσμίως, το 23% του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων συνδέεται με τη χρήση ενέργειας. Ως εκ τούτου με βάση την ίδια πηγή, η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας θα αυξηθεί κατά σχεδόν 50% μεταξύ 2020 και 2050.
Η ανθρωπότητα πολύ σύντομα θα φτάσει σε ένα σημείο στο οποίο οι περιορισμένοι πόροι της γης δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση. Δυστυχώς, δεκαετίες ή και αιώνες απροσεξίας, μας έχουν φέρει σε μια επισφαλή θέση όπου έχουμε ελάχιστο πραγματικό έλεγχο για το τι πρόκειται να συμβεί. Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο, ότι θα πρέπει να υιοθετήσουμε ριζικές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργούμε για να κάνουμε τη διαφορά. Επομένως, η σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποτιμηθεί.
Στην πρόκληση αυτή έρχεται να προστεθεί και η τεράστια ενεργειακή αναταραχή/ανατροπή με την οποία βρίσκονται αντιμέτωπες οι επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη το τελευταίο έτος. Από τη μια, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής λαμβάνει όλο και πιο επείγοντα χαρακτήρα. Από την άλλη, οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία για τον παγκόσμιο ενεργειακό ανεφοδιασμό, έχει οδηγήσει στην εκτόξευση του ενεργειακού κόστους αλλά και στην επιτάχυνση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης. Η πρόσφατη μερική επιστροφή σε επίπεδο κανονικότητας δεν αλλάζει το γεγονός πως η ΕΕ αντιμετωπίζει, και θα αντιμετωπίζει για αρκετά ακόμα χρόνια, δομικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα στις τιμές ενέργειας, το οποίο μάλιστα επιδεινώνεται μετά την ανακοίνωση του IRA των ΗΠΑ. Ο Πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος τόνισε πρόσφατα ότι υπάρχουν μπροστά μας σημαντικές προκλήσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, που όπως υπογράμμισε, βρίσκονται αντιμέτωπες με υπαρξιακή κρίση, λόγω του μη ανταγωνιστικού κόστους ενέργειας στην Ευρώπη
Σε αυτόν τον αγώνα δρόμου για μια Ευρώπη με μεγαλύτερη ενεργειακή αυτονομία, αλλά και με μία οικονομία μηδενικών εκπομπών CO2, η ενεργειακή εξοικονόμηση και η συντήρηση των υποδομών θα διαδραματίσουν θεμελιώδη ρόλο αντίστοιχης κλίμακας με την κατασκευή έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, η ενεργειακή εξοικονόμηση είναι ένας από τους ευκολότερους και πιο οικονομικά αποδοτικούς τρόπους για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και τη μείωση του ενεργειακού κόστους. Η ενεργειακή εξοικονόμηση είναι μία από τις ενεργειακές επενδύσεις με το μικρότερο χρόνο απόσβεσης (payback period). Πιο συγκεκριμένα μία επένδυση σε δράση εξοικονόμησης ενέργειας έχει χρόνο απόσβεσης μικρότερο από 2 χρόνια, ενώ μία επένδυση σε φωτοβολταικά έχει απόσβεση της τάξης των 5 ετών και σε αιολικά, της τάξης των 7 ετών. Άρα λοιπόν είναι μία πάρα πολύ αποδοτική επένδυση που φέρνει γρήγορα αποτελέσματα. Επίσης, λύσεις χαμηλών ή και μηδενικών επενδύσεων μπορούν να μειώσουν το ενεργειακό κόστος τουλάχιστον κατά 10%, ενώ ένα ολοκληρωμένο πλάνο ενεργειακής εξοικονόμησης θα μπορούσε να μειώσει τη συνολική βιομηχανική κατανάλωση ενέργειας κατά 15% έως και 32%.
Ένα ολοκληρωμένο πλάνο ενεργειακής εξοικονόμησης περιλαμβάνει δράσεις που στοχεύουν στη λειτουργία της παραγωγικής μονάδας με ενεργειακά αποδοτικό εξοπλισμό, στην υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αλλά και στη συντήρηση και αναβάθμιση υποδομών και κτιρίων. Η αντικατάσταση παλαιότερων μηχανημάτων με μηχανήματα που έχουν υψηλότερη ενεργειακή κλάση και η λειτουργία τους βασίζεται σε έξυπνα λογισμικά, μπορεί να διασφαλίσει 25% μειωμένη χρήση συσκευών. Η τοποθέτηση έξυπνων μετρητών και αισθητήρων που καταγράφουν τις ροές ενέργειας και εντοπίζουν τα σημεία όπου η ενέργεια χρησιμοποιείται άσκοπα, μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας μέχρι και 40%. Αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης που ερμηνεύουν ταχύτατα μεγάλο όγκο δεδομένων και παράγουν προτάσεις ή αποφάσεις δράσης μειώνουν την ενεργειακή κατανάλωση και βελτιώνουν την πρόγνωση κατά 15% τουλάχιστον. Η εγκατάσταση ψηφιακών συστημάτων στα κτίρια, για τον έλεγχο των συστημάτων φωτισμού, θέρμανσης, εξαερισμού και κλιματισμού (HVAC) μειώνουν τους λογαριασμούς ηλεκτρικού κτιριακών εγκαταστάσεων κατά 20% έως 30%.
Η παρακολούθηση και βελτιστοποίηση της ενέργειας είναι μία συνεχής διαδικασία, ένας αέναος κύκλος βελτίωσης. Πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, αρκεί να συλλέγονται συστηματικά και να επεξεργάζονται όλα τα δεδομένα που αφορούν στις ροές ενέργειας και τις καταναλώσεις. Η υλοποίηση δράσεων εξοικονόμησης ακολουθείται από την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, τη διόρθωση ή και τον επανασχεδιασμό. Η αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών και εργαλείων είναι απαραίτητη σε όλα τα στάδια αυτού του κύκλου. Ο αυξανόμενος ρόλος τους, δίνει τη δυνατότητα απομακρυσμένης παρακολούθησης της ενεργειακής απόδοσης αξιοποιώντας δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, ενώ οι προηγμένες δυνατότητες ανάλυσης και μοντελοποίησης που προσφέρουν, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη του αντίκτυπου και της σχέσης κόστους-οφέλους των δράσεων που σχεδιάζονται. Παράλληλα, απαραίτητη είναι και η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των εργαζομένων ώστε να αξιοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τα ψηφιακά εργαλεία και να προσπαθούν μαζί με τη διοίκηση της επιχείρησης για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι απαραίτητο να προχωρήσουν άμεσα σε πρακτικές και χαμηλού κόστους δράσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας, ώστε να μειώσουν τις ενεργειακές τους δαπάνες, βελτιώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Οι δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές εφαρμογές αποτυπώνονται στον Οδηγό Ενεργειακής Εξοικονόμησης και Αποδοτικότητας του ΣΕΒ, ο οποίος διαμορφώθηκε για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν ταχύτερα δράσεις μείωσης του λειτουργικού τους κόστους με παράλληλη μείωση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος.
