Η νέα εποχή της ασφάλειας στην εργασία: Όταν η τεχνολογία υπηρετεί τον άνθρωπο
Άρθρο κας Κατερίνας Δασκαλάκη, Διευθύντριας Τομέα Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικού Διαλόγου ΣΕΒ, στο Βήμα της Κυριακής
Η έννοια της υγείας και ασφάλειας στην εργασία αλλάζει ριζικά. Οι νέες τεχνολογίες, η κλιματική αλλαγή και η επιτάχυνση των μετασχηματισμών στην παραγωγή δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον για επιχειρήσεις και εργαζόμενους. Ζητούμενο για τις επιχειρήσεις δεν είναι πλέον απλά η συμμόρφωση με τη νομοθεσία ή την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου, τα οποία είναι αυτονόητα για τις σύγχρονες επιχειρήσεις, αλλά ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων.
Η τεχνητή νοημοσύνη και τα ψηφιακά εργαλεία έχουν ήδη αρχίσει να μετασχηματίζουν τους χώρους εργασίας, καθιστώντας τους πιο «έξυπνους» και πιο ασφαλείς. Στην Ελλάδα, πολλές επιχειρήσεις δείχνουν στην πράξη πώς η επένδυση στην πρόληψη μέσω των τεχνολογικών λύσεων στην ουσία σημαίνει επένδυση στον ανθρώπινο παράγοντα. Μεγάλες βιομηχανίες εφαρμόζουν συστήματα έξυπνης παρακολούθησης και πλατφόρμες βιωματικής εκπαίδευσης προσωπικού μέσω εικονικής πραγματικότητας. Επιχειρήσεις του ενεργειακού και κατασκευαστικού τομέα έχουν εντάξει στην καθημερινή τους λειτουργία την ανάλυση δεδομένων από εκατοντάδες σημεία ελέγχου, επιτυγχάνοντας σημαντική μείωση ατυχημάτων. Στον κλάδο των logistics και των μεταφορών, οι εφαρμογές που αξιολογούν σε πραγματικό χρόνο την κόπωση των οδηγών ή τη συνθήκη του οχήματος συνεισφέρουν άμεσα στην πρόληψη ατυχημάτων.
Η πρόοδος προϋποθέτει ταυτόχρονα και ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο. Ο πρόσφατος νόμος 5239/2025 περιλαμβάνει διατάξεις που έχουν ως στόχο να εκσυγχρονίσουν σχετικές ρυθμίσεις, ενσωματώνοντας, παράλληλα, ευρωπαϊκές και διεθνείς κατευθύνσεις. Στο πλαίσιο αυτό, κυρώνεται η διεθνής σύμβαση εργασίας 191 η οποία καθιερώνει την υγεία και ασφάλεια στην εργασία ως θεμελιώδες δικαίωμα. Ωστόσο, το θέμα έλλειψης ιατρών εργασίας, που απασχολεί τα τελευταία χρόνια πολλές επιχειρήσεις, δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς. Η λύση που θα δοθεί θα πρέπει να προσφέρει, αφενός, επαρκή και την καλύτερη δυνατή κάλυψη της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων, και, αφετέρου, πλήρη κάλυψη των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο βρίσκονται σε εξέλιξη οι συζητήσεις για την αναθεώρηση της Οδηγίας για τους καρκινογόνους παράγοντες, η ενσωμάτωση της οδηγίας για τον άσβεστο, ενώ μεγάλη έμφαση δίνεται στην κλιματική αλλαγή και στην ψηφιακή μετάβαση. Σε διεθνές επίπεδο, είναι σημαντική η επερχόμενη ενδεχομένως ψήφιση μίας νέας διεθνούς σύμβασης εργασίας για τους βιολογικούς κινδύνους στην εργασία, η οποία θα οριστικοποιηθεί στη Διεθνή Συνδιάσκεψη Εργασίας του ILO τον Ιούνιο του 2026.
Στον ΣΕΒ θεωρούμε ότι η οι σύγχρονες τεχνολογίες και η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να συνδράμουν τις επιχειρήσεις στην πρόληψη και την αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου, στην παρακολούθηση των συνθηκών και στην έγκαιρη αντιμετώπιση των εργατικών ατυχημάτων. Από μόνη της, όμως, η τεχνολογία δεν μπορεί να διασφαλίσει την ασφάλεια. Χρειάζεται η δέσμευση της διοίκησης και μία ισχυρή κουλτούρα πρόληψης, με εκπαίδευση, συνεχή κατάρτιση και πιστοποίηση, οι οποίες μπορούν να καταστήσουν τους χώρους εργασίας ασφαλείς και ανθεκτικούς. Και προφανώς μόνο μέσω του κοινωνικού διαλόγου, της ανταλλαγής καλών πρακτικών, της συνεργασίας μεταξύ κράτους, εργοδοτών και εργαζομένων, μπορεί να επιτευχθεί η αποτελεσματική σύνδεση της τεχνολογίας με τον ανθρώπινο παράγοντα.
