Απελευθερώνοντας το Καινοτομικό Δυναμικό της Ευρώπης: η νέα στρατηγικής της ΕΕ για τις Νεοφυείς και Αναπτυσσόμενες Επιχειρήσεις

Κωνσταντίνος Διαμαντούρος
Μόνιμος Αντιπρόσωπος ΣΕΒ στην BusinessEurope και την ΕΕ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 30 Ιουνίου 2025

Η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Νεοφυείς και Αναπτυσσόμενες Επιχειρήσεις αποτελεί θεμέλιο των προσπαθειών της EE για την προώθηση της καινοτομίας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Καθώς η παγκόσμια μάχη για τεχνολογική ηγεσία εντείνεται, η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η στήριξη δυναμικών νέων επιχειρήσεων είναι κρίσιμη όχι μόνο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και για την προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Οι νεοφυείς και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις—ιδίως στους τομείς της βαθιάς τεχνολογίας, της καθαρής ενέργειας και των ψηφιακών υπηρεσιών—είναι βασικοί μοχλοί για τη βιομηχανική και τεχνολογική αυτονομία της Ευρώπης.

Παρότι η Ευρώπη διαθέτει πλούσιο ταλέντο και ερευνητική αριστεία, λίγες νεοφυείς επιχειρήσεις καταφέρνουν να αναπτυχθούν σε παγκόσμιας κλάσης εταιρείες. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ ή την Κίνα, οι ευρωπαϊκές νεοφυείς και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση, στην κατανόηση και λειτουργία εντός ενός κατακερματισμένου ρυθμιστικού πλαισίου και στην προσέλκυση ταλέντων. Ως αποτέλεσμα, πολλά υποσχόμενες επιχειρήσεις μεταφέρονται ή εξαγοράζονται από ξένους επενδυτές πριν αναπτυχθούν πλήρως.

Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε στις 28 Μάϊου τη Στρατηγική για τις Νεοφυείς και Αναπτυσσόμενες Επιχειρήσεις και που βασίζεται στους ακόλουθους πυλώνες:

1. Απλούστευση Ρυθμίσεων και Ενοποίηση Αγοράς: Οι νεοφυείς επιχειρήσεις συχνά συναντούν εμπόδια λόγω διαφορετικών εθνικών κανονισμών εντός της ενιαίας αγοράς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει το πρώτο τρίμηνο του 2026 τη θέσπιση ενός ειδικού ενωσιακού καθεστώτος (28th regime) που θα εναρμονίσει τους κανόνες όσον αναφορά, μεταξύ άλλων, τη φορολογία, το εργασιακό δίκαιο και το πτωχευτικό ώστε οι νεοφυείς και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν λιγότερα διοικητικά βάρη καθώς και απλοποιημένες διαδικασίες εγγραφής και ψηφιοποίησης των υπηρεσιών εντός της ενιαίας αγοράς.  Το εν λόγω καθεστώς θα είναι προαιρετικό που σημαίνει ότι οι επηρεαζόμενες εταιρίες θα διατηρούν την επιλογή να παραμείνουν με τους εθνικούς κανόνες αν το επιθυμούν.

Επίσης,  θα προτείνει το πρώτο τρίμηνο του 2026 μία Ευρωπαϊκή Πράξη Καινοτομίας για την  προώθηση των regulatory sandboxes που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη και δοκιμή νέων ιδεών.

2. Πρόσβαση σε Χρηματοδότηση: Η ΕΕ θα ενισχύσει τη διαθεσιμότητα κεφαλαίων, κυρίως σε στάδια ανάπτυξης όπου παρατηρείται υστέρηση.  Πιο συγκεκριμένα, το 2025 θα προταθεί η αύξηση της χρηματοδοτικής ικανότητας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας και η απλοποίηση των κανόνων του και το 2026, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταθέσει πρόταση για τη δημιουργία ενός Scaleup Europe Fund για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού των deep tech scaleups.  Το ίδιο έτος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει την ανάπτυξη ενός εθελοντικού European Innovation Investment Pact, που θα απευθύνεται σε θεσμικούς επενδυτές που επιθυμούν να επενδύσουν σε ευρωπαϊκά funds-of-funds, VC funds και scaleups.

3. Πιο γρήγορη διείσδυση και επέκταση στη αγορά: Η στρατηγική θα ενισχύσει μεταξύ άλλων τη διασύνδεση πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων, υποστηρίζοντας την εμπορική αξιοποίηση της έρευνας μέσω της πρωτοβουλίας Lab to Unicorn που αναμένεται το 2026. Επίσης, θα προταθεί το ίδιο έτος απλοποίηση του συστήματος προμηθειών για καινοτόμες λύσεις ώστε να έχουν πιο εύκολα πρόσβαση οι startups & scaleups.

4. Ταλέντο και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων: Για τη προσέλκυση και τη διατήρησης ταλέντων υψηλής ειδίκευσης από χώρες εντός της ΕΕ και από τρίτες χώρες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της πρωτοβουλίας Blue Carpet, θα προτείνει μεταξύ άλλων:

• σύσταση για την εξάλειψη των φορολογικών εμποδίων για τους εξ αποστάσεως διασυνοριακούς υπαλλήλους για νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις
• αποσαφήνιση των κανόνων συντονισμού της κοινωνικής ασφάλισης σε περίπτωση διασυνοριακής εξ αποστάσεως εργασίας
• τη δυνατότητα μεταφοράς δεξιοτήτων για την περαιτέρω διευκόλυνση και απλούστευση της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων, μεταξύ άλλων και για υπηκόους τρίτων χωρών
• μία EU Visa Strategy για την καλύτερη προσέλκυση φοιτητών, ερευνητών, επιχειρηματιών και καταρτισμένων εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης από τρίτες χώρες

5. Πρόσβαση σε υποδομές, δίκτυα και υπηρεσίες: Για να απλοποιήσει την πρόσβαση των startups και scaleups σε υποδομές έρευνας και τεχνολογίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει εντός του έτους ένα χάρτη πρόσβασης των βιομηχανικών χρηστών στις υποδομές έρευνας και τεχνολογίας το οποίο θα συμπεριλαμβάνει χρηματοδότηση για την υποστήριξη της πρόσβασης σε υπολογιστικές εγκαταστάσεις τεχνητής νοημοσύνης για νεοφυείς επιχειρήσεις. Η εν λόγω πρωτοβουλία θα υποστηριχθεί και νομοθετικά το πρώτο τρίμηνο του 2026 μέσω της Ευρωπαϊκή Πράξη Καινοτομίας (European Innovation Act).

Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιοποιήσει το 2026 κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων ώστε να αποσαφηνιστούν οι όροι υπό τους οποίους τα πανεπιστήμια και οι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί μπορούν να παρέχουν πρόσβαση σε υποδομές.