Η οικονομία της πλατφόρμας στην 113η Διεθνή Συνδιάσκεψη Εργασίας του ILO: Γιατί οι ορισμοί χρειάζονται ρεαλισμό, σαφήνεια και ευελιξία

Θανάσης Πρίντσιπας

Senior Advisor
Τομέα Εργασιακών Σχέσεων ΣΕΒ

Άρθρο στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ – Ρυθμιστικό Περιβάλλον και Επιχειρήσεις – 30 Ιουνίου 2025

Πώς ορίζεται η «ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας»; Ποιος είναι «εργαζόμενος σε ψηφιακές πλατφόρμες»; Ποιος θεωρείται «εργοδότης» και ποιος απλώς διευκολύνει την παροχή υπηρεσιών; Πώς διαχωρίζεται η «αμοιβή» από την «πληρωμή» για παροχή υπηρεσιών; Αυτά τα φαινομενικά τεχνικά ερωτήματα τέθηκαν στον πυρήνα των διαβουλεύσεων μεταξύ κυβερνήσεων, εργοδοτών και εργαζομένων στη συζήτηση για το θέμα της οικονομίας της πλατφόρμας στην 113η Διεθνή Συνδιάσκεψη Εργασίας (ILC) της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) που ολοκληρώθηκε στις 13 Ιουνίου 2025 στη Γενεύη και στην οποία συμμετείχε ο ΣΕΒ, τόσο ως θεσμικός κοινωνικός εταίρος όσο και ως ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Εργοδοτών (ΙΟΕ).

Η οικονομία της πλατφόρμας αποτελεί μια ταχέως αναπτυσσόμενη μορφή οικονομικής δραστηριότητας και αναμένεται να επηρεάσει αρκετούς κλάδους στο ορατό μέλλον. Για πολλούς ανθρώπους, η εργασία μέσω πλατφόρμας αποτελεί μια ευκαιρία ευέλικτης εργασίας, εισόδου στην αγορά ή συμπλήρωσης εισοδήματος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάται ότι ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών  θα ανέλθει σε 43 εκατ. το 2025, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών να εντοπίζονται σε υπηρεσίες ταξί (39%), διανομής φαγητού (24%) και οικιακών εργασιών (19%)[1].

Βάση της συζήτησης για την οικονομία της πλατφόρμας στη φετινή Διεθνή Συνδιάσκεψη Εργασίας, αποτέλεσε το κείμενο του ILO με τίτλο «ILC.113/Report V(2) – Realizing decent work in the platform economy», το οποίο περιλαμβάνει σύνοψη των απαντήσεων σε σχετικό ερωτηματολόγιο προς τα κράτη μέλη, καθώς και προτεινόμενα συμπεράσματα. Με βασικό αίτημα των κρατών και της εργατικής, κυρίως, πλευράς, τη βελτίωση της προστασίας των εργαζομένων σε ψηφιακές πλατφόρμες, αποφασίστηκε να υιοθετηθεί μια νέα Διεθνής Σύμβαση Εργασίας και αντίστοιχη Σύσταση, το περιεχόμενο των οποίων θα συζητηθεί στην επόμενη Συνδιάσκεψη τον Ιούνιο του 2026 και σε ενδιάμεσες τεχνικές συναντήσεις εργασίας. Στη φετινή Συνδιάσκεψη δόθηκαν μόνο οι κατευθύνσεις ως προς τους ορισμούς και το πεδίο εφαρμογής. Παρά τις καλές προθέσεις, οι διατυπώσεις που προτάθηκαν συγχέουν δύο εντελώς διαφορετικά νομικά και εργασιακά καθεστώτα: την εξαρτημένη εργασία και την αυτοαπασχόληση.

Η θέση των επιχειρήσεων είναι σαφής: χωρίς καθαρούς ορισμούς, δημιουργείται νομική σύγχυση που τελικά θα βλάψει και τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Το ζητούμενο δεν είναι να αμφισβητηθεί η ανάγκη προστασίας, αλλά να εξασφαλιστεί ότι η προστασία παρέχεται εκεί που πραγματικά απαιτείται – και όχι οριζόντια, με τρόπο που αγνοεί την ποικιλομορφία του χώρου.

Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να υπάρξει μια ενιαία αντιμετώπιση για τη ρύθμιση της συγκεκριμένης μορφής οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό που λειτουργεί σε μία χώρα ενδέχεται να μην είναι αποτελεσματικό σε μία άλλη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη υιοθετήσει την Οδηγία (ΕΕ) 2024/2831 για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων σε πλατφόρμες (αναμένεται να ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο το επόμενο διάστημα), ενώ σε εθνικό επίπεδο ο ν. 4808/2021 περιλαμβάνει διατάξεις που αφορούν τη συμβατική σχέση ψηφιακών πλατφορμών με παρόχους υπηρεσιών, τα συνδικαλιστικά δικαιώματα και θέματα υγείας και ασφάλειας παρόχων υπηρεσιών.

Το βλέμμα στρέφεται πλέον στη διαμόρφωση του τελικού περιεχομένου της Διεθνούς Σύμβασης και στις διατάξεις που αυτή θα περιλαμβάνει, πέρα από τους ορισμούς και το πεδίο εφαρμογής. Η πρόκληση δεν είναι να εξομοιώσουμε την εργασία σε ψηφιακές πλατφόρμες με παραδοσιακές μορφές εργασίας, αλλά να τη ρυθμίσουμε με τρόπο έξυπνο, σαφή και ευέλικτο. Αν δεν προσέξουμε τώρα, κινδυνεύουμε να θεσπίσουμε ένα πλαίσιο αναποτελεσματικό για τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και τις κοινωνίες που χρειάζονται καινοτομία, ανάπτυξη και συμπερίληψη.

[1] Πηγή: Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Όσα θέλατε να ξέρετε για τους εργαζόμενους σε ψηφιακές πλατφόρμες στην ΕΕ, 2024