Επιχειρηματικότητα και πανεπιστήμια μαζί για το αύριο

Άρθρο κ. Δημήτρη Παπαλεξόπουλου, Προέδρου ΔΣ του ΣΕΒ, στο περιοδικό ΕΒΕΑ

Στον δημόσιο διάλογο πολύ συχνά διατυπώνεται η θέση ότι στη σημερινή εποχή των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, της κλιματικής κρίσης και των σύνθετων αλλεπάλληλων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας μας είναι δυνητικά ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά μας προκειμένου να τις αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Και πράγματι είναι έτσι, με μία προϋπόθεση. Να δημιουργούμε συστηματικά τις συνθήκες, ώστε το ανθρώπινο δυναμικό μας να είναι συνεχώς σε διαδικασία ενδυνάμωσης και να διαθέτει τις σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες που χρειάζεται η οικονομία του σήμερα και του αύριο. Σ’ αυτή την πορεία για μια συνεχώς ανταγωνιστική οικονομία και τελικά μια κοινωνία που ευημερεί, το εκπαιδευτικό και ερευνητικό μας οικοσύστημα και η επιχειρηματικότητα είναι υποχρεωτικά κρίκοι της ίδιας αλυσίδας.

Μέχρι σήμερα αυτό το ζητούμενο δεν το έχουμε κατακτήσει. Οι περισσότερες επιχειρήσεις στη χώρα μας δεν επενδύουν όσο οι ίδιες χρειάζονται στην κατάρτιση, τη δια βίου μάθηση και την ανάπτυξη των εργαζομένων τους, ενώ ο αριθμός των επιχειρήσεων, που επενδύουν σε Έρευνα-Ανάπτυξη-Καινοτομία, αν και αυξανόμενος, παραμένει περιορισμένος. Την ίδια στιγμή, ενώ οι Έλληνες επιστήμονες συμμετέχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό στα ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα και στις αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, στους διεθνείς δείκτες καινοτομίας η Ελλάδα κατατάσσεται ακόμα χαμηλά, γεγονός που επιδεινώνει το brain drain και περιορίζει, παράλληλα, τη δυναμική που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για να αναπτύξουν νέα προϊόντα, να απευθυνθούν σε καινούριες αγορές και να αποκτήσουν το κρίσιμο μέγεθος, που απαιτεί ο διεθνής ανταγωνισμός. Σε ό,τι αφορά τη διδακτορική βαθμίδα σπουδών, αυτή δεν αποτελεί προνομιακό πεδίο αλληλεπίδρασης μεταξύ τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και επιχειρήσεων, παρά το υψηλό επίπεδο επιστημονικής αριστείας του ερευνητικού δυναμικού. Και σε όρους απόκτησης ουσιαστικής εμπειρίας στην εργασία για τους νέους μέσω του θεσμού της πρακτικής άσκησης, η γέφυρα μεταξύ εκπαίδευσης και επιχειρήσεων παραμένει υποβαθμισμένη, δυσκολεύοντας τη μετάβαση των νέων από την εκπαίδευση στην ποιοτική απασχόληση.

Ωστόσο, η αναγκαία προσέγγιση μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων ωριμάζει σταδιακά και στις δύο πλευρές, αφού αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο απ’ όλους πως η απόσταση μεταξύ επιχειρήσεων – ΑΕΙ αποτελεί πρόβλημα όχι μόνο για την απασχόληση, το χάσμα δεξιοτήτων και την επαγγελματική προοπτική των νέων, αλλά και για την ικανότητα της οικονομίας μας να καινοτομεί, την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων και κοινωνίας.

Θεωρώντας ότι οι συνθήκες είναι εξαιρετικά ώριμες, στον ΣΕΒ έχουμε θέσει στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών μας τη διασύνδεση εκπαίδευσης και επιχειρηματικότητας, αναλαμβάνοντας σχετικές πρωτοβουλίες, με στόχο να αποκτήσουν οι νέοι μας σύγχρονες δεξιότητες και άρα πολλές περισσότερες ευκαιρίες, να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ έρευνας και επιχειρηματικότητας, να ενισχύσουμε το οικοσύστημα καινοτομίας και να επιταχύνουμε το μετασχηματισμό της οικονομίας μας. Άλλωστε, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει δεκαετίες τώρα σε όλες τις κοινωνικά και οικονομικά προηγμένες χώρες εντός και εκτός Ευρώπης, όπου αυτή η αυτονόητη συμπόρευση Πανεπιστημίων και οικονομίας λειτουργεί καταλυτικά για την ευημερία τους.

Μέσα από τη σύναψη συμφωνιών συνεργασίας με σημαντικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της χώρας όπως το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ΕΚ Δημόκριτος, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, επιδιώκουμε να αυξήσουμε την εφαρμοσμένη έρευνα, τα βιομηχανικά διδακτορικά, την αξιοποίηση της καινοτομίας που παράγεται στα εξαιρετικά τους εργαστήρια αλλά και τη διασύνδεση με την απασχόληση και την αγορά εργασίας μέσα από ένα σύγχρονο πλαίσιο πρακτικής άσκησης. Φιλοδοξούμε αυτή η συνεργασία με τα Πανεπιστήμιά μας να διερευνάται διαρκώς, ώστε όλο και περισσότεροι νέοι φοιτητές και ερευνητές να αποκτούν την ευκαιρία να συνδέονται με την παραγωγή.

Κλειδί για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι και η αλλαγή της στρατηγικής και της κουλτούρας των ίδιων των επιχειρήσεων. Γι’ αυτό, ο ρόλος που αναλαμβάνουμε μέσω των πρωτοβουλιών μας στον ΣΕΒ είναι αμιγώς συνδετικός και συμπληρωματικός στις συνεργασίες, που πολλές επιχειρήσεις, ήδη, έχουν ξεκινήσει με τα Πανεπιστήμια, ώστε αυτή τάση να διευρυνθεί και να εγγραφεί στο γενετικό υλικό της επιχειρηματικότητας και στην Ελλάδα. Πιστεύουμε πως όσο εμβαθύνει η αμοιβαία προσέγγιση πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων, τόσο μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο θα έχει για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.

Η προσπάθεια όμως δεν θα ευοδωθεί χωρίς μια μεγάλη συστράτευση δυνάμεων της επιχειρηματικότητας και των πανεπιστημίων, για να δείξουν μαζί το δρόμο, με πρακτικές δράσεις αλλά και συμβολή στην αλλαγή της κουλτούρας για να χτίσουμε ένα μέλλον με ανθεκτικότητα και ευημερία σε ένα κόσμο που αλλάζει.