«Το χαρτί», οι γνώσεις και οι επαγγελματικές ικανότητες – Άρθρο κ. Χρήστου Α. Ιωάννου, Διευθυντή Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ, στο Βήμα της Κυριακής, 26/7/2020
Το πώς ξοδεύουμε τον χρόνο μας, και τα χρόνια μας, είναι ένα σπουδαίο ζήτημα. Ειδικά για τους νέους, και για τα καλύτερά τους χρόνια, τα χρόνια της εκπαίδευσης.
Στα οικονομικά της εργασίας τα έτη εκπαίδευσης χρησιμοποιούνται ως δείκτης του ανθρωπίνου κεφαλαίου. Αν τα εξειδικεύσουμε και σε ώρες εκπαίδευσης, προσθέτοντας ώρες της τακτικής εκπαίδευσης και των φροντιστηρίων, τότε ο «υπερεκπαιδευμένος» Έλληνας έρχεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως.
Οι νέοι επενδύουν τα χρόνια τους, οι γονείς πρόσθετους οικονομικούς πόρους, πλέον των φόρων που πληρώνουν για την «παιδεία» των νέων. Ώστε να απαντηθεί το, επίκαιρο των ημερών, ερώτημα: «που πέρασες;»
Τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν όλοι (8+ στους 10) κάπου «περνούν». Το καλό είναι ότι από τα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης δεν υπάρχει σημαντική «σχολική διαρροή». Στην Ελλάδα είναι στο 4%, στα χαμηλότερα επίπεδα της Ευρώπης, που έχει στόχο την μείωση του στο 10%. Δεν έχει τύχει της αναγκαίας προσοχής ότι ενώ σχεδόν όλοι «περνούν», «βγαίνουν» λιγότεροι, σχεδόν οι μισοί. Η «σχολική διαρροή» είναι στο τέλος της διαδρομής.
Έχουμε από τα υψηλότερα ποσοστά νέων εισερχομένων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όμως το ποσοστό πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά από 10 χρόνια της εισόδου τους είναι 40%. Στους άνδρες είναι χαμηλότερο του 40% (που είναι ευρωπαϊκός στόχος-όριο), στις γυναίκες υψηλότερα. («Παραδόξως» οι γυναίκες έχουν εν συνεχεία ποσοστά απασχόλησης χαμηλότερα κατά 10-20% έναντι των ανδρών – ένα θέμα από μόνο του).
Με την τυπική αυτή διαδρομή των νέων στην γενική εκπαίδευση, και στην τριτοβάθμια, το «που πέρασες;» συνήθως είχε/ έχει απάντηση. Μετά αρχίζουν τα αναπάντητα. Από την εκπαίδευση στην απασχόληση ο δρόμος, και ο χρόνος, είναι μακρύς. Η απάντηση στο «τι ξέρεις να κάνεις» και το «τι εμπειρία έχεις» δυσκολεύει. Το ερώτημα «τι επάγγελμα θέλεις να κάνεις» ή «τι επάγγελμα ξέρεις να κάνεις», έρχεται αργά, αν έρθει. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις.
Αυτή η τυπική διαδρομή των νέων στην γενική εκπαίδευση στη Ελλάδα είναι ιδιαίτερη έναντι πολλών άλλων χωρών στην ΕΕ. Εδώ, πάνω από τους 7 στους 10 περνούν έτσι τα χρόνια τους. Στην ΕΕ, κατά μέσο όρο, μόνο 1 στους 2 ακολουθεί αυτήν την διαδρομή. Σε χώρες όπως η Φιλανδία, η Αυστρία η Ολλανδία, η Τσεχία, κα, 7 στους 10 περνούν τα χρόνια τους διαφορετικά, στην επαγγελματική εκπαίδευση.
Την επαγγελματική εκπαίδευση στην Ελλάδα ακολουθούν λιγότεροι από τους 3 στους 10, και σταθερά μειούμενο ποσοστό. Όχι άνευ λόγου και αιτίας. Δεν οδηγεί εκεί που οδηγούνται οι άλλοι νέοι ευρωπαίοι. Το 2018 το ποσοστό απασχόλησης των αποφοίτων επαγγελματικής εκπαίδευσης ηλικίας 20-34 ετών ήταν το χαμηλότερο στην ΕΕ-28, μόλις 63,1%, με μεγάλη απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ-28 (80,5%).
Στην Ελλάδα η απασχόληση των αποφοίτων της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι κατά μία ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερη από την αντίστοιχη των αποφοίτων γενικής εκπαίδευσης – που επίσης παραμένει χαμηλότατη. Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ οι απόφοιτοι επαγγελματικής εκπαίδευσης απολαμβάνουν υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης (κατά μέσο όρο 6,6 π.μ. στην ΕΕ-28) έναντι των αποφοίτων γενικής εκπαίδευσης.
Η αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας συνδέεται με την αναγκαία ολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ώστε οι νέοι να περνούν δημιουργικά τα χρόνια τους στην εκπαίδευση. Με θεμελιώδεις και στοιχειώδεις ελλείψεις παιδείας, γνώσεων και επαγγελματικών ικανοτήτων δεν είναι εφικτός ο παραγωγικός μετασχηματισμός της Ελλάδας. Η παιδεία είναι πρωταρχικός παράγων της ενδογενούς και βιώσιμης ανάπτυξης.
Η επαγγελματική εκπαίδευση πρέπει να φτιαχτεί από την αρχή. Βοηθά να βρίσκουν οι νέοι την θέση τους στην αγορά εργασίας. Στην Ελλάδα οι επιχειρήσεις που τους χρειάζονται δεν τους βρίσκουν με τις κατάλληλες γνώσεις και επαγγελματικές ικανότητες.
Οι αξίες της παραγωγικής εργασίας, των εργασιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων πρέπει να ενισχυθούν με την κατάλληλη πολιτική απασχόλησης και πολιτική εκπαίδευσης.
