Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νέους κανόνες για δέσμευση των επιχειρήσεων στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος
Ο μετασχηματισμός προς μια βιώσιμη οικονομία αποτελεί βασική πολιτική προτεραιότητα της ΕΕ και ο ιδιωτικός τομέας αναμένεται να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην εν λόγω μετάβαση. Μεταξύ διαφόρων πρωτοβουλιών που τοποθετούν τη βιώσιμη ανάπτυξη στο επίκεντρο της επιχειρηματικής δραστηριότητας και των εταιρικών σχέσεων με τρίτους (βλ. Πρόταση Οδηγίας περί υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας, Κανονισμός για την ταξινομία), στις 23 Φεβρουαρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε νέα πρόταση Οδηγίας με την οποία ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, αλλά και επιχειρήσεις τρίτων χωρών με δραστηριότητα στην ΕΕ καλούνται να εφαρμόσουν μέτρα «δέουσας επιμέλειας» (due diligence), δηλαδή να παρακολουθούν, αναγνωρίζουν, προλαμβάνουν και ενεργούν για τον περιορισμό ή τερματισμό του αρνητικού αντίκτυπου από παραβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος που προκύπτουν στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους ή αυτών των θυγατρικών τους ή κάθε άλλου συνεργαζόμενου μέρους στην αλυσίδα αξίας τους.
Αρκετά κράτη μέλη έχουν ήδη θεσπίσει (Γαλλία, η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες) ή σκοπεύουν να ενσωματώσουν σχετικές εθνικές διατάξεις (Αυστρία, Βέλγιο, Φινλανδία, Δανία) για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος στις διεθνείς αξιακές αλυσίδες. Καθώς το πεδίο εφαρμογής των μέτρων αυτών ποικίλλει σημαντικά από τη μία χώρα στην άλλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έβλεπε το κίνδυνο ενός νομικού κατακερματισμού εντός της ενιαίας αγοράς, ο οποίος θα μπορούσε να δημιουργήσει σημαντικές δυσκολίες για τις επιχειρήσεις.
Βάσει της πρότασης της Επιτροπής, οι ευρωπαϊκές εταιρίες καθώς και εταιρίες τρίτων χωρών με παρουσία στην ενιαία αγορά, θα είναι, επίσης, υποχρεωμένες:
- να ενσωματώσουν τη δέουσα επιμέλεια στις πολιτικές τους
- να επενδύσουν ώστε και λοιποί συνεργάτες στις αλυσίδες αξίας τους να μπορούν να ανταποκριθούν στο πλαίσιο της δέουσας επιμέλειας
- να καθιερώσουν διαδικασία υποβολής καταγγελιών
- να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα της πολιτικής και των μέτρων δέουσας επιμέλειας
- και να επικοινωνούν δημόσια σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια
Οι εν λόγω υποχρεώσεις θα ισχύουν για όλες τις κεφαλαιουχικές εταιρείες με περισσότερους από 500 εργαζομένους και παγκόσμιο ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των € 150 εκατ., καθώς και, σε δεύτερη φάση, για εταιρείες με 250 έως 500 εργαζομένους και κύκλο εργασιών άνω των € 40 εκατ. σε κλάδους υψηλού αντίκτυπου (όπως γεωργία, βιομηχανία τροφίμων, εξόρυξη, ένδυση και υπόδηση, δασοκομία, αλιεία). Οι εν λόγω υποχρεώσεις θα επεκτείνονται επίσης σε μη ενωσιακές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ αν το ο κύκλος εργασιών τους που παράγεται στην ΕΕ πληροί τα προαναφερόμενα κριτήρια.
Η πρόταση εμπεριέχει επίσης νομοθετικές προβλέψεις για διευθυντικά στελέχη των επιχειρήσεων και τις ευθύνες των επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, η πρόταση οδηγίας προβλέπει ότι τα μέλη της διοίκησης θα είναι υπεύθυνοι για την ανάληψη και παρακολούθηση εφαρμογής μέτρων δέουσας επιμέλειας, ενσωματώνοντάς την στην εταιρική στρατηγική. Επιπλέον, προβλέπεται ότι οι διοικούντες, κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων τους, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες των αποφάσεών τους στα ανθρώπινα δικαιώματα, την κλιματική αλλαγή και γενικότερα το περιβάλλον. Τέλος, η Oδηγία προβλέπει ειδικότερες υποχρεώσεις για μεγαλύτερη συμμόρφωση της επιχειρηματικής στρατηγικής με τους κλιματικούς στόχους, όπως με τη θέσπιση στόχων μείωσης εκπομπών και τη σύνδεση των αποδοχών των διοικούντων με την επίδοση της εταιρίας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις, θα εκτίθενται σε αστική ευθύνη, αλλά και διοικητικές κυρώσεις για τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από την Οδηγία, ενώ τα κράτη μέλη θα ορίσουν την Αρχή που θα εποπτεύει την εφαρμογή της και θα επιβάλλει κυρώσεις.
Σε δελτίου τύπου που έβγαλε η BusinessEurope, ο συλλογικός φορέας των ευρωπαϊκών εργοδοτικών φορέων, εξέφρασε επιφυλάξεις σχετικά με τους νέους κανόνες. Παρότι η ευρωπαϊκή επιχειρηματικότητα υποστηρίζει την ανάγκη για πανευρωπαϊκούς κανόνες δέουσας επιμέλειας, η BusinessEurope θεωρεί ότι οι νέοι προτεινόμενοι κανόνες πρέπει να είναι λειτουργικοί καθώς και να μην καθιστούν τις ευρωπαϊκές εταιρίες νομικά υπεύθυνες για παράγοντες πολύ πέρα από τον έλεγχό τους.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της BusinessEurope, Pierre Gattaz, «δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες μπορούν να ελέγχουν ολόκληρες τις αλυσίδες αξίας τους σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων «έμμεσων» τρίτων προμηθευτών ή ακόμη και πελατών. Τελικά, αυτές οι προτάσεις θα βλάψουν την ικανότητα των εταιρειών μας να παραμείνουν ανταγωνιστικές παγκοσμίως και να συνεχίσουν να ενεργούν ως πρεσβευτές των ευρωπαϊκών αξιών, αποφέροντας οφέλη στις τοπικές κοινότητες τρίτων χωρών. Καλούμε τους συνομοθέτες να μετατρέψουν αυτή την πρόταση σε εφαρμόσιμες λύσεις. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι έτοιμες να συνεργαστούν εποικοδομητικά μαζί τους για λειτουργικούς κανόνες σχετικά με την εταιρική δέουσα επιμέλεια».
