Το ψηφιακό μέλλον της εργασίας και οι νέες ικανότητες
«Η εργασία δίνει στον άνθρωπο νόημα και σκοπό, η ζωή είναι άδεια χωρίς αυτήν», Στήβεν Χώκινγκ, 1942-2018
Μια μεγάλη αλλαγή διατρέχει σήμερα τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, την οργάνωση της εργασίας, τον τρόπο και το χώρο που εργαζόμαστε, το ίδιο το περιεχόμενο των επαγγελμάτων. Την «ευθύνη» για την μεγάλη αυτή αλλαγή την φέρουν οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Αν και στο παρελθόν η τεχνολογία υπήρξε εμβρυουλκός των εξελίξεων, σήμερα διαπιστώνουμε ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες επιταχύνουν εκθετικά τον ρυθμό των αλλαγών. Η εμφάνιση της πανδημίας και η μαζική αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων, απλώς αποκάλυψε και σε ένα βαθμό επιτάχυνε τις κυοφορούμενες αλλαγές. Τίθενται, λοιπόν, σημαντικές προκλήσεις για τις επιχειρήσεις, τους εργαζομένους, αλλά και την πολιτεία. Ο στόχος είναι πως θα μετατρέψουμε τις μέγα-προκλήσεις σε ευκαιρίες, βρίσκοντας το κατάλληλο σημείο ισορροπίας της τεχνολογίας με τον ανθρώπινο παράγοντα. Από την πρόσφατη έκθεση του ΣΕΒ για το Μέλλον της Εργασίας, αντλούμε στοιχεία που σκιαγραφούν τη δυναμική των αλλαγών. Το 85% των θέσεων εργασίας που θα υπάρχουν το 2030 δεν έχουν δημιουργηθεί ακόμα, το 70% των επιχειρήσεων χρειάζεται πρόσβαση σε νέες πηγές ταλέντων, ενώ 4 στις 10 θέσεις εργασίας θα μετασχηματιστούν λόγω της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης.
Τα επαγγέλματα του μέλλοντος και οι έμφυτες ανθρώπινες ικανότητες
Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει τη ζήτηση για εργατικό δυναμικό υψηλών προσόντων. Όπως διαβάζουμε στην έρευνα των τάσεων Ανθρώπινου Κεφαλαίου της Deloitte (Human Capital Trends) τα επαγγέλματα του μέλλοντος θα ανήκουν όλο και περισσότερο στην κατηγορία των «Υπερ-επαγγελμάτων» (Superjobs), τα οποία σε αντίθεση με τα παραδοσιακά επαγγέλματα, συνδυάζουν την χρήση τεχνολογίας με ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Τα Υπερ-επαγγέλματα αυτά διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο αυτοματοποίησης, λόγω του συνδυαστικού χαρακτήρα τους, που περιλαμβάνει τεχνικές δεξιότητες όπως η γνώση προγραμματισμού και ανάλυσης δεδομένων αλλά ταυτόχρονα και «soft» ικανότητες, όπως η επικοινωνία, η συνεργατικότητα και η φαντασία. Τα επαγγέλματα του μέλλοντος απαιτούν μια βαθύτερη ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζεται, να μαθαίνει διαρκώς, να εξελίσσεται αλλά πάνω από όλα να συνδυάζει γνώσεις και επιμέρους δεξιότητες και να εκμεταλλεύεται τις έμφυτες ανθρώπινες ικανότητες που τον διαφοροποιούν από τις μηχανές. Αυτές οι «ανθρώπινες ικανότητες» είναι χαρακτηριστικά όπως η περιέργεια, η φαντασία, η κριτική σκέψη, η ενσυναίσθηση, η κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη, που αποτελούν τα πιο ανθεκτικά στοιχεία απέναντι στους κινδύνους της αυτοματοποίησης. Είναι χρέος τόσο των επιχειρήσεων όσο και του ίδιου του ατόμου αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος να καλλιεργήσει αυτές τις ικανότητες ώστε να μπορέσουν να προσδώσουν αξία στον άνθρωπο στο ψηφιακό μέλλον. Η δε ταχεία αλλαγή της τεχνολογίας και της αγοράς εργασίας συρρικνώνει την «ωφέλιμη διάρκεια ζωής» των δεξιοτήτων που κατέχουμε. Κάθε χρόνο χάνουμε 30% των γνώσεων μας, με την έννοια ότι οι εκάστοτε δεξιότητες που αποκτούμε απαξιώνονται και δεν είναι πλέον χρήσιμες για την εργασία μας. Καθίσταται σαφές ότι το παλιό μοντέλο ζωής των τριών φάσεων «Εκπαίδευση-Εργασία-Συνταξιοδότηση» δεν είναι πλέον βιώσιμο. Σε αυτό το πλαίσιο, η δια βίου μάθηση το διαρκές reskilling και upskilling αφορά τους πάντες και καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.
Το νέο μοντέλο λειτουργίας στις επιχειρήσεις: ανθρωποκεντρική και ευέλικτη
Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται οι σύγχρονες επιχειρήσεις οφείλουν να συνδυάζουν τρία στοιχεία: τεχνολογία, ευελιξία και ανθρωποκεντρικότητα, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους και να παράγουν αξία. Η επιτυχής αξιοποίηση της τεχνολογίας προϋποθέτει και αλλαγές στη δομή και στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης. Οι επιχειρήσεις χρειάζονται διοικήσεις που να είναι παρούσες σε κάθε πρόβλημα, να διαθέτουν ευέλικτες δομές και ταχεία λήψη αποφάσεων και να λειτουργούν με τη διάδραση και τη συνεργασία διατμηματικών δικτύων ομάδων στη βάση κοινών στόχων. Η μετάβαση των επιχειρήσεων στην νέα εποχή, στα νέα μοντέλα λειτουργίας και εργασίας είναι μια κρίσιμη απόφαση και αποτελεί επιλογή στρατηγικού βάθους με στόχο την επιβίωση και βιώσιμη ανάπτυξη.
