Δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς νέες δεξιότητες
Άρθρο Δρος Γιώργου Ξηρογιάννη, Γενικού Διευθυντή, ΣΕΒ, στο Πρώτο Θέμα
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οι ανατροπές στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού, η πράσινη μετάβαση και η δημογραφική γήρανση επιφέρουν τεκτονικές μεταβολές στον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας. Οι μεταβολές αυτές προϋποθέτουν νέα μοντέλα οργάνωσης των επιχειρήσεων αλλά και νέες δεξιότητες ώστε οι εργαζόμενοι να βελτιώνουν τις αμοιβές τους στηρίζοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Παλιότερα, η σταδιοδρομία ήταν σχετικά ευθύγραμμη, συχνά στον ίδιο εργοδότη. Πλέον, οι εργαζόμενοι αλλάζουν καριέρα 5-7 φορές και αυτό απαιτεί συνεχή εξέλιξη των γνώσεων. Το 2023 ως το ευρωπαϊκό έτος δεξιοτήτων φέρνει στην επικαιρότητα την κρίσιμη ερώτηση για το πως θα καλύψουμε τα ποσοτικά και ποιοτικά κενά μεταξύ των διαθέσιμων δεξιοτήτων και τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Η ερώτηση δεν αφορά μόνο τη σημερινή απασχόληση. Κυρίως αφορά στην ικανότητα των μηχανισμών εκπαίδευσης και κατάρτισης να εξελίσσουν τις γνώσεις των εργαζομένων, ειδικά των νέων.
Αναμφισβήτητα, η προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος δεξιοτήτων έχει ενταθεί στη χώρα μας. O ΣΕΒ συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια με δικές του πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα Skills4Jobs για τεχνικές δεξιότητες και τη πλατφόρμα IG@Work για τη διασύνδεση Ελλήνων υψηλών δεξιοτήτων με τα μέλη του. Επειδή η καλύτερη κατάρτιση είναι εκείνη που φέρνει τον εργαζόμενο πιο κοντά στη θέση εργασίας, τα ποσοτικά και ποιοτικά κενά δεξιοτήτων εντοπίζονται σε τέσσερεις κατηγορίες εργασίας.
Αρχίζοντας από τη βασική τεχνική εξειδίκευση στους κλάδους της παραγωγής, έχουμε ανάγκη από τουλάχιστον 10.000 εργαζόμενους σε θέσεις όπως χειριστές ηλεκτρομηχανολογικών μηχανημάτων, συντηρητές εγκαταστάσεων, τεχνίτες αποθήκης, τεχνικοί συστημάτων θέρμανσης / ψύξης, τεχνίτες συναρμολόγησης. Μια λύση για την αντιμετώπιση του κενού είναι η κατά προτεραιότητα δρομολόγηση δημόσιων πόρων σε προγράμματα μεταλυκειακής εξειδίκευσης σε τέτοια επαγγέλματα ώστε οι νέοι να αποκτούν πρόσβαση στις κενές θέσεις εργασίας. Η λογική αυτή κυριαρχεί σε χώρες από την Πορτογαλία και την Ισπανία μέχρι την Ελβετία οι οποίες κατανοούν ότι η τεχνική κατάρτιση είναι άρρηκτα συνδεμένη με συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Δεύτερον, οι ελλείψεις μέσης εξειδίκευσης παραμένουν σημαντικές σε θέσεις όπως τεχνολόγοι αυτοματισμών, τεχνολόγοι δικτύων, τεχνολόγοι γραμμών παραγωγής, τεχνολόγοι τροφίμων. Για την κάλυψη των αναγκών αυτών καλούμαστε να εξετάσουμε με ειλικρίνεια και θάρρος την επαναφορά της τεχνολογικής διάστασης της ανώτερης εκπαίδευσης που παλαιότερα κάλυπταν τα ΤΕΙ. Η πρακτική είναι διαδεδομένη στην Ε.Ε. αλλά στην Ελλάδα μένει πρακτικά ακάλυπτη.
Τρίτον, οι ελλείψεις σε εργαζόμενους με γνώσεις τεχνολογιών αιχμής αυξάνονται, παρά το σημαντικό αριθμό αποφοίτων θετικής κατεύθυνσης. Σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα οι ανάγκες μπορεί να ξεπεράσουν τους 10.000 επιπλέον εργαζόμενους, με το 80% των επαγγελμάτων Industry 4.0 που θα χρειαστούμε το 2030 να μην υπάρχουν σήμερα. Οι ανάγκες αυτές καλύπτονται από αποφοίτους ΑΕΙ, τα οποία καλούνται να προσαρμόσουν τα προγράμματα σπουδών ώστε να εκπαιδεύουν έγκαιρα στους επιστήμονες που θα χρειάζονται οι επιχειρήσεις το 2030.
Τέταρτον, η έλλειψη ήπιων δεξιοτήτων στα διοικητικά στελέχη είναι αισθητή, Μπορεί το 84% των επιχειρήσεων να προκρίνει την επανακατάρτιση για την αντιμετώπιση των ελλείψεων αλλά ελάχιστες οργανώνουν ενδο-επιχειρησιακά προγράμματα. Συνεπώς, αυτό το κενό πρέπει να αντιμετωπιστεί εσωτερικά στις επιχειρήσεις.
Οι τέσσερεις αυτές προκλήσεις μας προτρέπουν να αναλάβουμε μια πιο τολμηρή και πιο φιλόδοξη προσέγγιση ώστε να προσαρμόσουμε την τεχνική κατάρτιση στις ανάγκες των σημερινών επαγγελμάτων και την ακαδημαϊκή εκπαίδευση στις ανάγκες των επαγγελμάτων αιχμής του μέλλοντος. Καλύπτοντας ταχύτερα τα κενά ενισχύουμε την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας αλλά και την πρόσβαση των εργαζομένων σε δουλειές με καλύτερες αμοιβές.
