Χρειάζονται συντονισμένες μεταρρυθμίσεις και συνεκτικά κίνητρα
Άρθρο κ. Γιάννου Μητσού, Διευθυντή Τομέα Θέσεων ΣΕΒ στο Βήμα της Κυριακής
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε θετική τροχιά. Επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα, καταγράφει χαμηλή ανεργία και έχει ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που ενισχύει τη διεθνή της εικόνα. Κι όμως, το εμπορικό έλλειμμα παραμένει υψηλό και οι επενδύσεις δεν έχουν ακόμη προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με αποτέλεσμα η κάλυψη του επενδυτικού κενού να παραμένει πολύ μακρινός στόχος. Η ήδη χαμηλή παραγωγικότητα επιδεινώνεται περαιτέρω από την ανεπάρκεια επενδύσεων, εμποδίζοντας την υποκατάσταση εισαγωγών, την ενίσχυση των εξαγωγών και, τελικά, την ουσιαστική αύξηση των μισθών.
Την ίδια στιγμή, το διεθνές περιβάλλον μεταβάλλεται ραγδαία. Νέες γεωοικονομικές ισορροπίες επανακαθορίζουν τη στρατηγική κατεύθυνση των οικονομιών, η Ευρώπη αναζητά νέο βηματισμό, και οι τάσεις ενίσχυσης της βιομηχανίας και της στρατηγικής αυτονομίας εντείνονται. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για την προσέλκυση επενδύσεων είναι πιο έντονος από ποτέ. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα έχει μια σημαντική ευκαιρία να μετατρέψει την πρόοδο σε αναπτυξιακή δυναμική. Ο δρόμος για να το πετύχει είναι η μεγάλη αύξηση των επενδύσεων και της παραγωγικότητας.
Οι επενδύσεις δεν είναι αφηρημένος στόχος. Είναι το οξυγόνο που χρειάζεται η οικονομία για να δημιουργήσει αξία, καλύτερες δουλειές και υψηλότερα εισοδήματα, συμβάλλοντας, μεταξύ άλλων, στην αντιστροφή του brain drain. Για να επενδύσει σε υποδομές -ενεργειακές, ψηφιακές, μεταφορικές- που θα μειώσουν το κόστος παραγωγής, βελτιώνοντας τη συνδεσιμότητα και την εφοδιαστική αλυσίδα. Για να καταστεί πιο ανθεκτική, πιο παραγωγική, πιο εξωστρεφής και τεχνολογικά προηγμένη.
Αυτές είναι οι βάσεις για τη μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο: ένα μοντέλο που μπορεί να δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη και μακροπρόθεσμη προοπτική για ισχυρή, διατηρήσιμη και βιώσιμη ανάπτυξη που θα μοιράζεται σε ολόκληρη την κοινωνία. Γιατί ακόμη και η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους βασίζεται τελικά στα αυξημένα δημόσια έσοδα που δημιουργούν οι επενδύσεις μέσω φορολογίας και εισφορών. Η επενδυτική αναγέννηση δεν είναι απλώς μέσο, είναι προϋπόθεση επίτευξης όλων των εθνικών μας στόχων.
Ωστόσο, για να γίνουν περισσότερες επενδύσεις, δεν αρκεί η πρόθεση. Χρειάζονται συντονισμένες μεταρρυθμίσεις, συνεκτικά κίνητρα και πολιτικές που θέτουν ως πρωταρχικό στόχο την αύξηση επενδύσεων και παραγωγικότητας.
Πρώτον, το επενδυτικό περιβάλλον πρέπει να γίνει πραγματικά φιλικό προς την επιχειρηματικότητα. Να περιοριστεί η κρατική παρεμβατικότητα που προκαλεί στρεβλώσεις. Να απλοποιηθεί η ρυθμιστική πολυπλοκότητα και να μειωθεί δραστικά η γραφειοκρατία. Να διασφαλιστεί προβλεψιμότητα, ασφάλεια δικαίου και σαφείς κανόνες σε ζητήματα όπως η αδειοδότηση και η χωροταξία. Οι επιχειρήσεις πρέπει να γνωρίζουν πού, πώς και με ποια ταχύτητα μπορούν να επενδύσουν, χωρίς αβεβαιότητες. Παρά τη σημαντική πρόοδο, η Ελλάδα υστερεί ακόμη έναντι άλλων ευρωπαϊκών οικονομιών. Οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης αποτελούν επίσης αντικίνητρο που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Δεύτερον, τα επενδυτικά εργαλεία και η δημόσια χρηματοδότηση – από το ΕΣΠΑ έως τον Αναπτυξιακό Νόμο – πρέπει να εστιάζουν σε παραγωγικές επενδύσεις υψηλού πολλαπλασιαστή. Με απλές διαδικασίες και στοχευμένες δράσεις, αξιοποιώντας τη θετική εμπειρία του Ταμείου Ανάκαμψης. Στην πράξη, τα υφιστάμενα εργαλεία δεν έχουν επιτύχει το απαιτούμενο επενδυτικό άλμα. Η επιτάχυνση της απορρόφησης ευρωπαϊκών πόρων με σαφείς προτεραιότητες και αποδοτική υλοποίηση είναι επιτακτική.
Χρειάζονται νέα, απλά και άμεσα εφαρμόσιμα επενδυτικά κίνητρα, χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες κρατικής αξιολόγησης. Οι υπεραποσβέσεις (πχ. για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, αλλά και για έρευνα και ανάπτυξη) είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Ενισχύουν την επενδυτική κουλτούρα, επιβραβεύουν τις επιχειρήσεις για τις επενδύσεις τους και αυξάνουν τα δημόσια έσοδα. Η λογική τους είναι ξεκάθαρη: Οι επενδυτές αξιολογούν αποδόσεις και ρίσκα και όταν υπάρχει σαφές φορολογικό πλεονέκτημα, η Ελλάδα καθίσταται πιο ελκυστικός επενδυτικός προορισμός. Η εμπειρία άλλων χωρών το δείχνει ξεκάθαρα και μπορούμε να την αξιοποιήσουμε σε συνέχεια του ΤΑΑ, που ολοκληρώνεται εντός του 2026.
Τρίτον, κρίσιμος είναι και ο παράγοντας ανθρώπινο δυναμικό. Η αγορά εργασίας πρέπει να συμβαδίσει με τις ανάγκες του 21ου αιώνα: με ρυθμίσεις που ισορροπούν την ευελιξία με την ασφάλεια και την ενδυνάμωση των εργαζομένων με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες. Οι επιχειρήσεις ήδη αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση εξειδικευμένου προσωπικού, ειδικά σε τομείς όπως η βιομηχανία, η ενέργεια, η ψηφιακή τεχνολογία και η πράσινη οικονομία. Ακόμη κι αν αυξηθούν οι επενδύσεις, χωρίς τους κατάλληλα καταρτισμένους ανθρώπους δεν θα υπάρξει αναπτυξιακό αποτύπωμα. Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι κρίσιμη μεταβλητή και ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος πρέπει να το λάβει υπόψη.
Τέταρτον, απαιτείται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης μεταξύ Πολιτείας, επιχειρήσεων και εργαζομένων. Οι επενδύσεις που συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας είναι αυτές που οδηγούν και σε ουσιαστική αύξηση των εισοδημάτων. Αν δεν γίνει κατανοητή αυτή η αλληλένδετη σχέση, δεν μπορούμε να πάμε μπροστά.
Σε όλα τα παραπάνω, ο ΣΕΒ έχει σταθερό και ενεργό ρόλο. Ως θεσμική φωνή της παραγωγικής Ελλάδας, αναδεικνύουμε τόσο τη συμβολή των επιχειρήσεων όσο και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν, από το υψηλό κόστος ενέργειας και την αδειοδότηση έως το έλλειμμα δεξιοτήτων. Καταθέτουμε τεκμηριωμένες προτάσεις πολιτικής, χτίζουμε συμμαχίες με άλλους συνδέσμους στην Ελλάδα και την Ευρώπη και λειτουργούμε ως θεσμικός επιταχυντής αλλαγής.
Η αύξηση των επενδύσεων και της παραγωγικότητας δεν είναι τεχνικός δείκτης. Είναι εχέγγυο ανθεκτικότητας, ανταγωνιστικότητας και συλλογικής ευημερίας. Αν κινηθούμε συντονισμένα, με τόλμη και διαφορετική αντίληψη από το παρελθόν, μπορούμε να κάνουμε την Ελλάδα έναν ελκυστικό και βιώσιμο αναπτυξιακό προορισμό.
