Το μέλλον των εμπορευματικών  μεταφορών είναι πράσινο

Άρθρο κ. Χρήστου Βασιλάκου, Senior Advisor του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας του ΣΕΒ, Logistics Management

Βασικά χαρακτηριστικά του κλάδου των μεταφορών στη χώρα μας αποτελούν η κυριαρχία των οδικών εμπορευματικών μεταφορών (97,1% επί του συνόλου για το 2021, έναντι περίπου 77% κατά μέσο όρο στην ΕΕ), το μικρό μέγεθος των μεταφορικών επιχειρήσεων και η περιορισμένη συμμετοχή του σιδηρόδρομου στη διακίνηση προϊόντων και εμπορευμάτων.

Οι μεταφορές και η εφοδιαστική αλυσίδα καλούνται, το επόμενο χρονικό διάστημα, να ανταποκριθούν, με συγκροτημένο τρόπο, στο τρίγωνο των προκλήσεων που συνθέτει η κλιματική αλλαγή, η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και η ενεργειακή κρίση.

Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, οι μεταφορές δημιουργούν περίπου το 25-30% των συνολικών εκπομπών CO2, ενώ τα φορτηγά και τα λεωφορεία συμμετέχουν από κοινού με ποσοστό περίπου 6% στη διαμόρφωση των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της κλιματικά ουδέτερης ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολογεί φιλόδοξες προτάσεις μείωσης των εκπομπών κατά 90% για τα νέα φορτηγά έως το 2040 σε σχέση με το 2019, και αντίστοιχο ενδιάμεσο στόχο 45% έως το 2030.

Είναι συνεπώς απαραίτητο, τόσο οι επιχειρήσεις όσο και η Πολιτεία, να προετοιμαστούν άμεσα για την προσαρμογή των μεταφορών στις απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης, με παρεμβάσεις που αφορούν μεταξύ άλλων:

• Την ενσωμάτωση των εναλλακτικών καυσίμων (ηλεκτροκίνηση, υδρογονοκίνηση) καθώς και των βιοκαύσιμων – συνθετικών καυσίμων στις εγχώριες μεταφορές. Υπό αυτό το πρίσμα χρειάζεται:
• Υιοθέτηση ενός σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου, σε συνδυασμό με την αποδοτική αξιοποίηση των πόρων του ΤΑΑ και ΕΣΠΑ για την κατασκευή των απαιτούμενων υποδομών σταθμών επαναφόρτισης και εφοδιασμού. Ήδη, προωθούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτάσεις με στόχο την επίσπευση υλοποίησης των συνοδευτικών υποδομών στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) έως το 2030, για την επαναφόρτιση των ηλεκτρικών βαρέων οχημάτων και τον ανεφοδιασμό με υδρογόνο.
• Διαμόρφωση ενός ισχυρού πλέγματος χρηματοδοτικών κινήτρων για την προώθηση και εφαρμογή των παραπάνω φιλικών στο περιβάλλον τεχνολογιών. Έμφαση στην ενίσχυση προμήθειας νέου, ελαφρού στόλου οχημάτων και ηλεκτρικών μέσων για την παροχή υπηρεσιών last mile, σε συνέχεια των δραστικών αλλαγών που επέφερε η πανδημία.
• Επιδότηση τιμής πώλησης για επενδύσεις που αφορούν στη δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων (δραστηριοτήτων ή προϊόντων) για την παραγωγή πράσινων καυσίμων.
• Υπερδιπλασιασμός των κονδυλίων που κατευθύνονται στην έρευνα και ανάπτυξη καθαρής ενέργειας και συστημάτων αποθήκευσής της.
• Την προώθηση των διατροπικών μεταφορών με ενίσχυση του ρόλου του σιδηροδρόμου, για φιλικότερες προς το περιβάλλον εμπορευματικές μεταφορές. Είναι ενδεικτικό ότι οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές παράγουν 24g CO2 ανά τονοχιλιόμετρο έναντι 137g CO2 των οδικών μεταφορών και 7g CO2 των θαλάσσιων μεταφορών. Άμεση προτεραιότητα είναι η υλοποίηση, με αυστηρές προδιαγραφές ασφάλειας, των απαραίτητων επενδύσεων για σιδηροδρομικές συνδέσεις μεταξύ βιομηχανικών περιοχών & των συγκεντρώσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας με το κεντρικό δίκτυο και τους εμπορικούς λιμένες.

Παράλληλα, νέες ευκαιρίες δημιουργούνται για τον κλάδο των μεταφορών και συνολικά την εθνική οικονομία από τον περιφερειακό χαρακτήρα που αποκτούν τα παγκόσμια εφοδιαστικά δίκτυα, σε συνδυασμό με την ραγδαία ανάπτυξη του ΟΛΠ και τη σταδιακή ολοκλήρωση κρίσιμων μεταφορικών υποδομών. Η δυνατότητα προσέλκυσης νέων ροών προϊόντων και εμπορευμάτων πυροδοτεί σημαντικά οφέλη για όλο το εφοδιαστικό κύκλωμα, υπό την προϋπόθεση ότι θα δρομολογηθούν παρεμβάσεις με κύριο στόχο την επιδίωξη οικονομιών κλίμακας που θα στοχεύουν:

• Στη διευκόλυνση κατασκευής & λειτουργίας μεγάλων logistics hubs, που λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές μεταφορικού έργου, με την εφαρμογή ψηφιοποιημένων αδειοδοτικών εργαλείων, ταχέων διαδικασιών απονομής δικαιοσύνης, ξεκάθαρων χρήσεων γης και ανταγωνιστικών όρων δόμησης.
• Στην αύξηση του μεγέθους των εταιρειών του κλάδου των μεταφορών & της εφοδιαστικής αλυσίδας με την προώθηση πλαισίου κίνητρων και διευκολύνσεων για συγχωνεύσεις και συμπράξεις.

Το μέλλον των εμπορευματικών μεταφορών είναι πράσινο και πάνω στο τρίπτυχο απανθρακοποίηση, διατροπικότητα, μεγέθυνση καλείται ο κλάδος της εφοδιαστικής να βαδίσει με ορίζοντα το 2050.