Το μέλλον της εργασίας και οι προκλήσεις της μετάβασης

 Άρθρο κ. Δημήτρη Βέργαδου, Δ/ντή Τομέα ΜΜΕ, Θέσεων και Ενημέρωσης ΣΕΒ, στην Εφημερίδα των Συντακτών

«Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο». (Μαχάτμα Γκάντι)

Οι βιομηχανικές επαναστάσεις αποτελούσαν ιστορικά καταλύτες αλλαγής. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων βιομηχανικών επαναστάσεων, ο ρυθμός αλλαγής ήταν πιο «γραμμικός» και αυτό έδινε τον απαιτούμενο χρόνο προσαρμογής τόσο στους εργαζομένους όσο και στις επιχειρήσεις. Εάν κάτι διαφοροποιεί την 4η βιομηχανική επανάσταση είναι ότι οι αλλαγές που τη συνοδεύουν πραγματοποιούνται, πλέον, με εκθετικούς ρυθμούς. Είναι περισσότερο ταχύτατες παρά τόσο απρόβλεπτες. Ειδικότερα, οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), Διαδίκτυο των Πραγμάτων (ΙοΤ), η Ρομποτική, η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα, οι πλατφόρμες Cloud, το Blockchain, τα Big data analytics, η 3D Εκτύπωση, τα wearables, κ.λπ., μετασχηματίζουν δραστικά το επιχειρηματικό μοντέλο λειτουργίας, επιφέρουν αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας, στον τρόπο που παράγουμε και εργαζόμαστε, επομένως και στο περιεχόμενο πολλών επαγγελμάτων.

Από την πρόσφατη έκθεση του ΣΕΒ για «Το μέλλον της εργασίας σε έναν κόσμο που αλλάζει», αντλούμε στοιχεία που αποτυπώνουν τη δυναμική των επερχόμενων αλλαγών. Περίπου 4 στις 10 θέσεις εργασίας στην ΕΕ θα μετασχηματιστούν σημαντικά εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης και του αυτοματισμού, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP). Είναι αξιοσημείωτο ακόμη το εύρημα της έκθεσης ότι το 85% των θέσεων του 2030 δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα.

Οι προκλήσεις του Μέλλοντος της Εργασίας
Εάν θέλουμε να συμπυκνώσουμε τις σημαντικότερες προκλήσεις που αφορούν είτε την τεχνολογία είτε τον εργαζόμενο και που διαμορφώνουν το περιβάλλον της εργασίας, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, τα ακόλουθα στοιχεία (πηγή: Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ | Το Μέλλον της Εργασίας):

• Η τεχνολογία είναι παντού: Σήμερα υπάρχουν 2.6 δισ. Smartphones στον κόσμο.
• Περιβαλλόμαστε από ένα τσουνάμι από δεδομένα: Το σύνολο των δεδομένων που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στον κόσμο είναι εννιά φορές μεγαλύτερο από αυτό πριν από 2 χρόνια.
• Η τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτική είναι πλέον προσβάσιμες: Ένα ρομπότ πχ που κόστιζε $500.000 το 2008 σήμερα μπορεί να κοστίζει $22.000.
• Αυξάνονται τα επαγγέλματα με ρίσκο αυτοματοποίησης: Το 35% των θέσεων εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, 47% στις ΗΠΑ, και το 77% στην Κίνα θα αυτοματοποιηθεί στο μέλλον.
• Απαραίτητη η συνύπαρξη της διαφορετικής κουλτούρας και των γενεών: Παγκοσμίως, το 50% του εργατικού δυναμικού αυτή τη στιγμή είναι «millennials», η μέση διάρκεια καριέρας είναι τα 50 έτη, ενώ οι άνθρωποι συνεχίζουν να εργάζονται και μετά τη συνταξιοδότηση.
• Μείωση προσδόκιμου ζωής δεξιοτήτων ενόψει: Ο χρόνος «ζωής» των δεξιοτήτων έχει μειωθεί στα 2,5-5 χρόνια, ενώ αρχικά ήταν στα 20 χρόνια.
• Νέες Σχέσεις και Δυνατότητες Εργασίας: Στις ΗΠΑ, το 60% των εργοδοτών σχεδιάζουν να προσλάβουν ανεξάρτητους επαγγελματίες παρά εργαζόμενους πλήρους ωραρίου.
• Νέες Ανάγκες και κίνητρα για το Εργατικό Δυναμικό: Το εργατικό δυναμικό έχει πλέον πιο «ανθρώπινα», παρά οικονομικά κίνητρα εργασίας και δίνει έμφαση στον κοινωνικό σκοπό και στην κοινή αποστολή.
• Δείκτες Ανεργίας, Έλλειψη Τεχνικών Προσόντων και Brain Drain: Από την μια πλευρά η ανεργία στην Ελλάδα, ειδικότερα η νεανική, παραμένει πολύ υψηλή, ενώ από την άλλη οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν επαγγελματίες με κατάλληλες δεξιότητες και τεχνικά προσόντα.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ριζικά και συνεχώς λόγω του ψηφιακού μετασχηματισμού αλλά και της ανάγκης για στροφή στη βιώσιμη ανάπτυξη, όποιος εγκαταλείψει τις προσαρμοστικές αλλαγές απλά θα μείνει πίσω. Αυτό είναι το νέο τοπίο στο οποίο καλούνται να δράσουν οι επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι και η πολιτεία. Επιπλέον, και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, τα επαγγέλματα θα απαιτούν μια βαθύτερη ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζεται, να μαθαίνει διαρκώς, να εξελίσσεται αλλά πάνω από όλα να συνδυάζει γνώσεις και επιμέρους δεξιότητες και να εκμεταλλεύεται τις έμφυτες ανθρώπινες ικανότητες που τον διαφοροποιούν από τις μηχανές. Σε αυτό το πλαίσιο, η δια βίου μάθηση, το διαρκές reskilling και upskilling αφορά οριζόντια τους πάντες, καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.

Σε αυτό το νέο περιβάλλον, οι σύγχρονες επιχειρήσεις οφείλουν να συνδυάζουν τρία στοιχεία: τεχνολογία, ευελιξία και ανθρωποκεντρικότητα, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους και να παράγουν αξία. Η επιτυχής αξιοποίηση της τεχνολογίας προϋποθέτει και αλλαγές στη δομή και στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης. Η μετάβαση των επιχειρήσεων στην νέα εποχή, στα νέα μοντέλα λειτουργίας και εργασίας είναι μια κρίσιμη απόφαση και αποτελεί επιλογή στρατηγικού βάθους με στόχο την επιβίωση και βιώσιμη ανάπτυξη.