Μείωση περιβαλλοντικού αποτυπώματος με χρήση ψηφιακών τεχνολογιών
Άρθρο κ. Αλέξη Νικολαΐδη, Associate Advisor του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας ΣΕΒ, στο περιοδικό Μετάδοση Ισχύος (Νοε-Δεκ2024) της T-PRESS.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα μέρος μόνο ενός σύνθετου πλέγματος συνθηκών που ακούν πίεση προσαρμογής στις επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα όμως, δημιουργούν και ευκαιρίες. Ο επιχειρηματικός κόσμος οφείλει να έχει υπεύθυνη στάση απέναντι στο περιβάλλον. Πρόκειται για κάτι που επιβάλλεται όχι μόνο για ηθικούς λόγους, αλλά και από το διαρκώς αυστηρότερο κανονιστικό πλαίσιο.
Η Πράσινη Συμφωνία (επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050), η δέσμη προτάσεων “Fit for 55” (μείωση των εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου -ΑτΘ- κατά 55% έως το 2030), οδηγίες για την τακτική δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών αναφορών από το 2024, αλλά και εγχώριες πρωτοβουλίες (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα), επιβάλλουν την περιβαλλοντική συμμόρφωση σε όλο και περισσότερες επιχειρήσεις. Στο ίδιο μήκος κύματος, η Έκθεση Ντράγκι προτεραιοποιεί την επιτάχυνση της απανθρακοποίησης της οικονομίας και συγχρόνως τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Η τήρηση του πλαισίου από τις επιχειρήσεις ενέχει κόστος και προϋποθέτει αλλαγή στόχευσης και τρόπου λειτουργίας. Ο συγκερασμός της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης είναι δομικό στοιχείο για τη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας. Σήμερα, οι επιχειρήσεις έχουν στη διάθεσή τους πολλές επιλογές τεχνολογιών για να μειώσουν τις εκπομπές ΑτΘ, την κατανάλωση ενεργειακών και υδάτινων πόρων, τη χρήση πρώτων υλών και τα απόβλητα παραγωγής.
Πρόσφατα, ο ΣΕΒ δημοσίευσε έναν Οδηγό προς Επιχειρήσεις σχετικά με τις «Ψηφιακές τεχνολογίες για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος», αναδεικνύοντας ενδεικτικές εφαρμογές ψηφιακών λύσεων σε πολλούς τομείς, με έμφαση στα περιβαλλοντικά οφέλη που αποκομίζονται.
Αναλυτικά, στην παραγωγική διαδικασία βρίσκουν ευρεία εφαρμογή πλατφόρμες ΙοΤ, οι οποίες με έξυπνους μετρητές / αισθητήρες συλλέγουν δεδομένα παραγωγής, κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών ΑτΘ από τις εγκαταστάσεις. Εργαλεία μηχανικής μάθησης και ανάλυσης προσαρμόζουν αυτόματα την κατανάλωση ενέργειας, προβαίνουν σε προγνωστική συντήρηση / ανάλυση, κλπ. Συστήματα διαχείρισης συλλέγουν δεδομένα από αισθητήρες, θερμοστάτες, ελεγκτές HVAC, κοκ, βελτιστοποιούν τη χρήση ενέργειας και ανιχνεύουν ανωμαλίες. Επίσης, τα ψηφιακά δίδυμα προσομοιώνουν τα στάδια παραγωγής, διενεργούν προβλέψεις και προτείνουν σενάρια βελτιστοποίησης για μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι λύσεις αυτές μεταφράζονται σε 5% λιγότερες εκπομπές ΑτΘ, 10% εξοικονόμηση ενέργειας και 60% επέκταση του κύκλου ζωής του εξοπλισμού.
Η προσέγγιση είναι παρόμοια και στη διαχείριση υδάτινων πόρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή. Η συλλογή δεδομένων ροής, πίεσης και κατανάλωσης, και η αξιοποίησή τους σε εργαλεία μηχανικής μάθησης, συμβάλει στον εντοπισμό διαρροών, στην επισήμανση προληπτικής συντήρησης, κοκ. Επιπλέον, ψηφιακά δίδυμα προσομοιώνουν τη λειτουργία των εγκαταστάσεων χρήσης νερού και βελτιστοποιούν σχετικές ρυθμίσεις. Τα αποτέλεσμα είναι εξοικονόμηση 10-20% στην κατανάλωση νερού, με δυνατότητα επαναχρησιμοποίησής του σε δευτερεύουσες χρήσεις.
Σε τμήματα σχεδιασμού & ανάπτυξης προϊόντων, τα ψηφιακά δίδυμα αναπτύσσουν μοντέλα που βοηθούν στην ανάπτυξη προϊόντων με βελτιωμένα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, ενώ η τρισδιάστατη εκτύπωση χρησιμοποιείται στο σχεδιασμό πρωτοτύπων με μικρότερη χρήση υλικών. Με τις εφαρμογές αυτές, η επιχείρηση μειώνει έως 30% τις εκπομπές ΑτΘ στον κύκλο ζωής των προϊόντων και απορρίπτει 90% λιγότερα υλικά.
Η προμήθεια υλικών παρακολουθείται και ελέγχεται αποτελεσματικά με την εφαρμογή τεχνολογίας blockchain σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Έτσι, ενισχύεται η ιχνηλασιμότητα των προϊόντων, ενώ ο πελάτης εξακριβώνει σε οποιαδήποτε στιγμή ότι το προϊόν που αποκτάει είναι περιβαλλοντικά φιλικό. Η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων υλικών στην παραγωγή μειώνει τις ανάγκες ενέργειας κατά 85% και περιορίζει την ανάλωση πόρων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού.
Στις διοικητικές διαδικασίες, αξιοποιούνται ψηφιακά συστήματα διαχείρισης εγγράφων και συστήματα ρομποτικής αυτοματοποίησης διαδικασιών, τα οποία διεκπεραιώνουν χρονοβόρες, επαναλαμβανόμενες ενέργειες, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση 21 εκ. τόνων χαρτιού το χρόνο διεθνώς.
Στις μεταφορές εμπορευμάτων, εφαρμογές διαχείρισης στόλου και τηλεματικής συλλέγουν και αναλύουν δεδομένα, βελτιστοποιώντας και προσαρμόζοντας δρομολόγια σε πραγματικό χρόνο. Έτσι, η επιχείρηση μειώνει 7-15% το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα και 8% τις εκπομπές ΑτΘ.
Για τη διαχείριση αποβλήτων παραγωγής, πλατφόρμες ΙοΤ και εργαλεία ΤΝ συγκεντρώνουν δεδομένα για τις ποσότητες των λυμάτων, τα αναλύουν και προτείνουν δράσεις πρόληψης υπερχειλίσεων και βλαβών. Η τεχνολογία blockchain ιχνηλατεί υλικά παραγωγής, εξαρτήματα και συσκευασίες σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής τους, ενώ αισθητήρες και ετικέτες RFID/NFC παρακολουθούν τις ροές των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών. Με τις λύσεις αυτές, μειώνονται 50% τα αποθέματα βραδείας διακίνησης και επομένως η σχετική φύρα και απόβλητα.
Στη διαχείριση κτιρίων, από τα οποία προκύπτει σημαντικό μέρος του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, εφαρμογές ΙοΤ και ΤΝ δίνουν και εδώ λύσεις, αναλύοντας δεδομένα φωτισμού θέρμανσης, εξαερισμού και κλιματισμού, και προβαίνοντας σε προσαρμογές. Συστήματα διαχείρισης κτιρίων ενοποιούν και συντονίζουν όλα τα επιμέρους συστήματα, ενώ ψηφιακά δίδυμα αναπαριστούν το κτίριο και τα συστήματά του και επιτρέπουν τη δοκιμή πράσινων πρωτοβουλιών πριν υλοποιηθούν στον πραγματικό κόσμο. Λύσεις όπως οι παραπάνω, μειώνουν 30-50% την κατανάλωση ενέργειας και 7% τις εκπομπές ΑτΘ.
Τέλος, ακόμα και μια απλή μετάβαση από on-premise εξοπλισμό (πχ servers) σε περιβάλλον cloud, συνοδεύεται από μείωση 65% στην κατανάλωση ενέργειας και 84% στις εκπομπές CO2.
