Από την κανονικότητα στην παραγωγικότητα: Το νέο στοίχημα για την Ελλάδα
Άρθρο κας Ράνιας Αικατερινάρη, Προέδρου Εκτελεστικής Επιτροπής & Αντιπροέδρου Δ.Σ. ΣΕΒ, στην ειδική έκδοση “World Review” των Euro2day.gr & New York Times
Η παγκόσμια οικονομία αλλάζει και η Ελλάδα χρειάζεται να αντιμετωπίσει προκλήσεις όπως το υψηλό ενεργειακό κόστος, την έλλειψη δεξιοτήτων και την τεχνολογική υστέρηση.
Οι κανόνες του παιχνιδιού στην παγκόσμια οικονομία αλλάζουν. Τεχνητή Νοημοσύνη, ενεργειακή μετάβαση και κλιματική αλλαγή, αναδιαρθρώσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες, γεωπολιτικές αναταράξεις, κοινωνική πόλωση και εντεινόμενος ανταγωνισμός δημιουργούν νέα «τεστ αντοχής» και αναδιαμορφώνουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των οικονομιών και των επιχειρήσεων.
Σε αυτό το σκηνικό, η Ευρώπη εισέρχεται σε περίοδο χαμηλής ανάπτυξης, δημοσιονομικών πιέσεων και έντονου διεθνούς ανταγωνισμού, που θέτουν σε δοκιμασία το ευρωπαϊκό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο και απαιτούν πιο τολμηρές αποφάσεις.
Η Ελλάδα έχει αφήσει πίσω της μια δύσκολη δεκαετία και έχει κερδίσει έδαφος σε σταθερότητα, επενδυτική ελκυστικότητα και εξωστρέφεια. Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές επιχειρήσεις όχι μόνο αντέχουν μέσα σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης αβεβαιότητας, πληθωριστικών πιέσεων και γεωπολιτικών αναταράξεων, αλλά αποδεικνύουν ότι διαθέτουν τη δυναμική να εξελιχθούν και να επιτύχουν ακόμα περισσότερα.
Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε συνολικά κατά 34% σε σύγκριση με δέκα χρόνια πριν, ως αποτέλεσμα και σημαντικών επενδύσεων. Ώριμοι κλάδοι, όπως τα μέταλλα και πετρελαιοειδή, ενισχύουν σταθερά την παραγωγή και τις εξαγωγές τους. Ο κλάδος των τροφίμων και ποτών σημειώνει αύξηση σε εξαγωγές που ξεπερνά το 8%.
Άλλοι βιομηχανικοί κλάδοι, όπως π.χ. τα φάρμακα, διπλασιάζουν το επίπεδο παραγωγής τους μέσα σε αυτήν τη δεκαετία, ενώ και η βιομηχανία προϊόντων καπνού, μετά από σημαντικές επενδύσεις μετασχηματισμού, ενισχύει κατακόρυφα τις πωλήσεις και την εξωστρέφειά της. Ισχυρή δυναμική παρουσιάζουν και άλλοι κλάδοι της οικονομίας, όπως η παραγωγή ηλεκτρονικών, ηλεκτρολογικού εξοπλισμού και εξοπλισμού πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Η ναυπηγική βιομηχανία επίσης ανασυγκροτείται, προχωρώντας σε επενδύσεις εκσυγχρονισμού ώστε να αξιοποιήσει αναδυόμενες ευκαιρίες.
Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντική. Όμως, κάποια κρίσιμα θέματα που επηρεάζουν τη λειτουργία, ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων παραμένουν. Ενδεικτικά:
Το υψηλό κόστος ενέργειας, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και τρίτες ανταγωνίστριες χώρες στην περιοχή μας εκτός Ε.Ε., κόστος που επιδρά καταλυτικά στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, και ειδικά της ενεργοβόρου εξαγωγικής βιομηχανίας. Όπως και η παντελής έλλειψη προβλεψιμότητας για το πώς θα διαμορφωθούν οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα, δύο ή τρία χρόνια, κάτι που δυσχεραίνει τον μεσομακροπρόθεσμο επιχειρηματικό σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση επενδύσεων.
Πρόκειται για ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα, που δεν γνωρίζουμε πώς θα αντιμετωπιστεί, καθώς απαιτεί τόσο βραχυπρόθεσμα μέτρα όσο και μεσοπρόθεσμες δομικές λύσεις, πόσο μάλλον δε σε μία στιγμή που η διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις σε δίκτυα και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στο πρόβλημα αυτό, έρχονται να προστεθούν και οι φιλόδοξοι στόχοι της πράσινης μετάβασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που πρέπει να προσαρμοστούν σε πιο ρεαλιστικούς ρυθμούς υλοποίησης, εάν θέλουμε οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
Το κόστος της γραφειοκρατίας και της υπερρύθμισης ως απόρροια του πολλαπλασιασμού, κυρίως, των ευρωπαϊκών κανονιστικών απαιτήσεων. Πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο επηρεάζει δυσανάλογα ιδιαίτερα τις μικρότερες επιχειρήσεις, επιδρώντας στην ανθεκτικότητα και παραγωγικότητά τους.
Η Ελλάδα έχει ακόμα απόσταση να διανύσει ως προς τον τεχνολογικό μετασχηματισμό: περίπου το 20% των ελληνικών επιχειρήσεων που απασχολούν 10+ άτομα έχει πολύ υψηλή ή υψηλή ψηφιακή ένταση, έναντι 34% στην Ε.Ε. κατά μ.ο. Την ίδια στιγμή, 1 στις 4 ελληνικές επιχειρήσεις έχει κάνει κάτι με την Τεχνητή Νοημοσύνη (Τ.Ν.), όμως το 55% δεν έχει ακόμα τέτοια πρόθεση. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξουμε γρήγορα, γιατί οι τεχνολογικές εξελίξεις όπως η Τ.Ν. επιτρέπουν σήμερα στις οικονομίες και τις επιχειρήσεις να μετασχηματιστούν γρήγορα και να κάνουν άλματα παραγωγικότητας, με τις λιγότερο ευέλικτες να κινδυνεύουν να μείνουν πίσω.
Η έλλειψη προσωπικού με τις κατάλληλες δεξιότητες -ειδικά τεχνικές και υψηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης, σε συνδυασμό με το πρόβλημα της γήρανσης του ενεργού πληθυσμού.
Η ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης σε υποδομές για την παραγωγή και την εφοδιαστική αλυσίδα. Την τελευταία δεκαετία, έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε υποδομές όπως λιμάνια, αεροδρόμια και οδικά δίκτυα, αλλά απαιτούνται ακόμα περισσότερες επενδύσεις τόσο σε ενεργειακά δίκτυα όσο και σε δίκτυα εμπορευματικών μεταφορών, που θα στηρίξουν τη βιομηχανία και θα καταστήσουν την εφοδιαστική αλυσίδα πολύ πιο αποτελεσματική. Κάτι τέτοιο θα συμβάλει και στην αισθητή μείωση του τελικού κόστους προϊόντων.
Επιστρέφοντας στο θέμα του πληθωρισμού που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, αυτό ασκεί αναμφίβολα έντονες πιέσεις τόσο στο κόστος των επιχειρήσεων όσο και στο κόστος διαβίωσης των νοικοκυριών. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το κλειδί για την ελληνική οικονομία είναι η αύξηση της παραγωγικότητας, που υπολείπεται του ευρωπαϊκού μ.ο. Η παραγωγικότητα δεν είναι μόνο οικονομικός δείκτης, αλλά η βάση για διατηρήσιμη ευημερία, βελτίωση των εισοδημάτων και σύγκλιση με τις πιο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Μια επιχείρηση που παράγει περισσότερη αξία ανά εργαζόμενο μέσα από την τεχνολογία, την ψηφιοποίηση, τις επενδύσεις και τη συνεχή αναβάθμιση των δεξιοτήτων των ανθρώπων της, μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικότερα το κόστος παραγωγής, δημιουργώντας παράλληλα τις προϋποθέσεις για υψηλότερους μισθούς.
Η ενίσχυση της παραγωγικότητας δεν είναι μια απομονωμένη δράση, αλλά ένα συλλογικό εγχείρημα που απαιτεί μακρόπνοο σχεδιασμό και συνεργασία ανάμεσα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
Προϋποθέτει ένα κράτος που λειτουργεί γρήγορα, αποδοτικά, ψηφιακά. Προϋποθέτει ένα ξεκάθαρο και λειτουργικό ρυθμιστικό πλαίσιο, με γρήγορη απονομή δικαιοσύνης, αλλά και ένα σταθερό και προβλέψιμο επιχειρηματικό περιβάλλον, με απλά και αποδοτικά επενδυτικά κίνητρα, που θα ενθαρρύνει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και τις επενδύσεις.
Παράλληλα, καμία στρατηγική δεν μπορεί να αποδώσει χωρίς ανθρώπους με σύγχρονες δεξιότητες. Αυτό απαιτεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα συνδεδεμένο με την αγορά εργασίας, με έμφαση στην πρακτική άσκηση και στην ανάπτυξη σύγχρονων τεχνικών, ψηφιακών και τεχνολογικών δεξιοτήτων.
Η Ελλάδα έχει, πιστεύω, την ευκαιρία να μετατρέψει το 2026 σε μια χρονιά επιτάχυνσης, όπου ο παραγωγικός μετασχηματισμός θα γίνει πράξη. Όσο πιο απαιτητικό γίνεται το διεθνές περιβάλλον τόσο πιο καθαρή, συνεκτική και ρεαλιστική πρέπει να είναι η εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη. Τίποτα όμως από αυτά δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς συναντίληψη και συνεργασία. Η πρόοδος προϋποθέτει συντονισμένη δράση επιχειρήσεων και Πολιτείας, με κοινό στόχο έναν πιο παραγωγικό, δίκαιο και εξωστρεφή οικονομικό μηχανισμό.
Ως φορέας σύνθεσης, διαλόγου και προτάσεων πολιτικής, ο ΣΕΒ αναλαμβάνει ενεργό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, ώστε η Ελλάδα να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητές της και να διαμορφώσει ένα νέο, ανθεκτικό και δυναμικό υπόδειγμα ανάπτυξης για την επόμενη δεκαετία.
