Αφερεγγυότητα και επιχείρηση: Υπάρχει δικαίωμα σε μια «δεύτερη ευκαιρία»;
Δημήτρης Μάντζος
Δικηγόρος, Διαμεσολαβητής, Εκτελεστικός Γραμματέας ΟΠΕΜΕΔ
Μια από τις κύριες συνέπειες της σοβαρής οικονομικής κρίσης υπήρξε η συνειδητοποίηση της ανάγκης για εκσυγχρονισμό της εθνικής πτωχευτικής νομοθεσίας. Ανάλογες προσπάθειες είχαν γίνει και σε εποχές «κανονικότητας» στην αγορά, ωστόσο η οικονομική συγκυρία επέβαλε την αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου. Η Πολιτεία διατείνεται ότι, μετά από σαράντα και πλέον παρεμβάσεις, το νομικό «οπλοστάσιο» στο πεδίο του πτωχευτικού δικαίου συνιστά best practice για άλλες χώρες. Τι γίνεται όμως στην πράξη;Η Ελλάδα ανέκαθεν παρουσίαζε ατολμία στην αξιοποίηση των προ-πτωχευτικών μοντέλων, προβληματική λειτουργία των συνδίκων, δικαστικές καθυστερήσεις, χρόνια έλλειψη αποτελεσματικών μηχανισμών εξυγίανσης. Ενός πλαισίου λειτουργικού, που θα συνέβαλε αποφασιστικά στην αποφυγή της πτώχευσης και στη διάσωση της επιχείρησης, του οικονομικού της δικτύου και των θέσεων εργασίας.
Η εφαρμογή των νέων διατάξεων του Πτωχευτικού Κώδικα, μετά τον ν. 4446/2016 και ειδικά του θεσμού του «διαχειριστή αφερεγγυότητας» μετρά μόλις μερικούς μήνες. Η αξιολόγηση της μεταρρύθμισης εκκρεμεί, ωστόσο η διατήρηση των φορολογικών εμποδίων και η δυστοκία του Κράτους στη διαγραφή οφειλών, δημιουργούν αμφιβολίες για τον αν θα υπάρχει η δυνατότητα «αυτόματης δεύτερης ευκαιρίας» για την επιχείρηση.
Παράλληλα, εδώ και τέσσερις μήνες, δίπλα στο «κλασικό» μοντέλο διαχείρισης της αφερεγγυότητας έχει προστεθεί ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης του ν. 4469/2017. Ένας θεσμός νέος, φιλόδοξος, επενδυμένος με πολλές προσδοκίες από την Πολιτεία και την αγορά. Με εξωδικαστική στόχευση και «αγνές προθέσεις», που φιλοδοξούν να «στρώσουν» τον δρόμο όχι προς την…. κόλαση αλλά τον παράδεισο για την ελληνική επιχειρηματικότητα.
Με το νέο πλαίσιο, κάθε επιχειρηματίας που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα μπορεί να ζητήσει την έναρξη εξωδικαστικής και διαρθρωμένης διαπραγμάτευσης για τη ρύθμιση των οφειλών του, ολιστικά, προς το σύνολο των πιστωτών. Κομβική σημασία έχει ότι το Δημόσιο και ο ΕΦΚΑ έχουν δεσμευθεί και ήδη συμμετέχουν ουσιαστικά στη διαδικασία ρύθμισης και των δικών τους αξιώσεων.
Η εισαγωγή στο μηχανισμό συνεπάγεται το «πάγωμα» των νομικών ενεργειών κατά της επιχείρησης. Ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία του νέου συστήματος δημιουργεί η παρουσία του συντονιστή ανάμεσα στα μέρη. Ο διαπιστευμένος διαμεσολαβητής, με τις δεξιότητες που έχει αποκτήσει μέσα από την εκπαίδευσή του, υποβοηθά τη διαπραγμάτευση προς ένα βιώσιμο και ρεαλιστικό settlement plan.
Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν μια «αναιμική» αλλά αυξανόμενη αξιοποίηση του θεσμού που τροφοδοτεί ένα αίσθημα μετρημένης αισιοδοξίας. Από τον Αύγουστο μέχρι σήμερα, 13.835 βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, 36 πέρασαν μέχρι σήμερα σε φάση διαπραγμάτευσης, ενώ σε τρεις υποθέσεις έχει ήδη επιτευχθεί συμφωνία. Προφανώς, απαιτείται περαιτέρω προσαρμογή και εξοικείωση στα κριτήρια επιλεξιμότητας και τις διατυπώσεις υπαγωγής μιας επιχείρησης στο νέο μηχανισμό.
Καταληκτικά, πρέπει να επισημανθεί ότι όσα μεγάλα βήματα έγιναν -και είναι αρκετά- όλα αυτά τα «πέτρινα χρόνια» της κρίσης χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αποτιμηθούν. Οι μεταρρυθμίσεις δεν κρίνονται ούτε στα λόγια ούτε στα πολιτικά συνθήματα, αλλά στο πραγματικό αποτύπωμά τους στην οικονομία και το «επιχειρείν». Το νέο ρυθμιστικό περιβάλλον θα κριθεί με αυτά ακριβώς τα κριτήρια: τη βιωσιμότητα των προ-πτωχευτικών συμφωνιών, την ισόρροπη ικανοποίηση των πιστωτών και την παροχή ενός πραγματικού όχι ψευδεπίγραφου «fresh start» για κάθε ελληνική επιχείρηση που βρέθηκε σε κατάσταση «έντιμης αποτυχίας». Την παροχή μιας αληθινής «δεύτερης ευκαιρίας» που αποτελεί, ακόμη, τη «μεγάλη χίμαιρα» του ελληνικού πτωχευτικού δικαίου.
